בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת ראה, כ"ו מנחם-אב, שנת תשפ"ב לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

ווען מען גייט פארשפרייטן ספרים וואס ברענגען צוריק מענטשן צום אייבערשטן איז מען נישט קיין נצרך לבריות; אדרבה, מען איז א משפיע לבריות, מען איז א מציל נפשות.

נישטא קיין גרעסערע זאך ביים אייבערשטן ווי עוסק זיין אין צוריקברענגען מענטשן צו אים. דער הייליגער זוהר זאגט (תרומה קכח:): "תָּא חֲזֵי", קום און זע, זאגט דער הייליגער זוהר: "כָּל מַאן דְּאָחִיד בְּיָדָא דְּחַיָּיבָא וְאִשְׁתָּדַּל בֵּיהּ, לְמִשְׁבַק אָרְחָא בִּישָׁא", א מענטש וואס ברענגט צוריק זינדיגע מענטשן צום אייבערשטן, "אִיהוּ אִסְתַּלָּק בִּתְלַת סִלּוּקִין, מַה דְּלָא אִסְתַּלָּק הָכִי בַּר נָשׁ אַחֲרָא", דער מענטש איז זוכה ארויף צו גיין אויף א פלאץ וואס קיין שום מענטש איז נישט זוכה, "גָּרִים לְאַכְפְּיָיא סִטְרָא אַחֲרָא, וְגָרִים דְּאִסְתָּלַּק קוּדְשָׁא בְּרִיךְ הוּא בִּיקָרֵיהּ, וְגָרִים לְקַיְּימָא כָּל עָלְמָא בְּקִיּוּמֵיהּ לְעֵילָּא וְתַתָּא", דער מענטש נעמט אוועק טומאה פון די וועלט און ער מאכט אז דעם אייבערשטנ'ס נאמען זאל ווערן געהייליגט אויף די וועלט, און דער מענטש איז גורם אז אלע וועלטן שטייען אויף זיין זכות. "וְזָכֵי לְמֵחֲמֵי בְּנִין לִבְנוֹי", ער איז זוכה צו זען קינדער און אייניקלעך, "וְזָכֵי בְּהַאי עָלְמָא, וְזָכֵי לְעָלְמָא דְּאָתֵי", און ער איז זוכה צו אלע גוטע זאכן אויף די וועלט און אויף יענע וועלט, "כָּל מָארֵי דִּינִין, לָא יַכְלִין לְמֵידָן לֵיהּ, בְּהַאי עָלְמָא וּבְעָלְמָא דְּאָתֵי", קיינער קען אים נישט שלעכט'ס טון, נישט אויף די וועלט און נישט אויף יענע וועלט, "עָאל בִּתְרֵיסַר תַּרְעֵי, וְלֵית מַאן דְּיִמְחֵי בִּידֵיהּ", ער גייט אריין אין דרייצן טויערן פון שערי רחמים, און קיינער קען אים נישט צוריק האלטן.

וואס האט גיין הפצה מיט זיין א נצרך לבריות? אפילו ווען מען גייט נאך געלט זיך צו קענען שפייזן - איז מען אויך נישט קיין נצרך לבריות, עס איז א קלארע הלכה אז ווער עס האט נישט קיין געלט קען גיין נאך געלט. אז מען גייט נאך געלט - איז מען נישט קיין נצרך לבריות, אז מען איז אנגעהאנגען אויף מענטשן, מען דינט מענטשן, מען לעבט פאר מענטשן, מען טראכט פון מענטשן - דער איז א נצרך לבריות. עס קען אפילו זיין איינער וואס פארדינט אליינס, ער האט אן אייגענע געשעפט, אבער ער איז אנגעהאנגען אויף מענטשן, אלעס דריידט זיך ארום וואס מען וועט זאגן אויף אים, וואס מען טראכט אויף אים, ווי אזוי מען קוקט אויף אים - דעם איז "עולם חשך בעדו" (ביצה ל:).

די ווערטער וואס חכמינו זכרונם לברכה זאגן (פסחים קיג.): "פשוט נבילתא בשוקא", ענדערש זאלסטו זיך פארדינגען אפצושינדן הויט פון נבילות, אפילו עס איז א שלעכטע ארבעט, עס גייט א שטארקע גערוך - "ושקיל אגרא", און באקומען א געהאלט, "ולא תימא", ווי איידער זאלסט זאגן "כהנא אנא, וגברא רבא אנא", איך בין א חשוב'ער מענטש, "וסניא בי מלתא", מיר פאסט נישט די ארבעט; דא שטייט קלאר מען זאל יא גיין הפצה, טו הפצה אפילו עס איז א בחינה פון פשוט נבילה בשוק; מען דריידט זיך אין גאס, מען דארף אראפגיין צו אלע נידריגע פלעצער, מען דארף שמעקן די שלעכטע גערוך וכו' - דאך טו איך דאס און איך זאג נישט "כהנה אנא" - עס פאסט מיר נישט; איך טו דאס ווייל איך וויל ראטעווען מענטשן, איך גיי הפצה ווייל איך האב רחמנות אויף אידישע קינדער.

מוהרא"ש פלעגט זאגן פאר די מפיצים זיי זאלן בעטן צדקה, מען זאל נישט געבן די ספרים בחינם, אבער נישט אז די קאפ זאל ליגן אין מאכן געלט, נאר ווייל ווען א מענטש געבט צדקה עפנט זיך זיין הארץ צו מקבל זיין קדושה ויראת שמים, בזכות די צדקה וואס יענער געבט איז יעצט א צייט וואס ער קען זיך אויפהויבן צוריק צו קומען צום אייבערשטן.

הפצה איז נישט א נייע זאך, הפצה איז א זאך וואס אלע דורות ברסלב'ע חסידים טוען. דער רבי האט אונז געהייסן עוסק זיין אין מקרב זיין מענטשן צום אייבערשטן, רבי נתן שרייבט (חיי מוהר"ן, סימן תקמג): "כַּמָּה פְּעָמִים הָיָה מְדַבֵּר הַרְבֵּה עִמָּנוּ, וְהִזְהִיר אוֹתָנוּ מְאֹד לְקָרֵב נְפָשׁוֹת לְהַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ, לְהִשְׁתַּדֵּל לְדַבֵּר הַרְבֵּה עִם בְּנֵי אָדָם, כְּדֵי לְעוֹרְרָם וְלַהֲשִׁיבָם לְקָרְבָם לְהַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ", דער רבי האט זייער אסאך מאל גערעדט מיט אונז און אונז געהייסן מיר זאלן עוסק זיין אין מקרב זיין אידישע קינדער צום אייבערשטן, "וְכַמָּה פְּעָמִים הָיָה מְבַזֶּה אוֹתָנוּ בְּבִזְיוֹנוֹת עַל שֶׁאָנוּ מִתְעַצְּלִים בָּזֶה, וּפַעַם אַחַת קָרָא אוֹתָנוּ 'עֵצִים יְבֵשִׁים' עַל שֶׁאֵין אָנוּ מוֹלִידִים נְפָשׁוֹת שֶׁיִּתְקָרְבוּ לְהַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ עַל יָדֵינוּ", און זייער אסאך מאל האט דער רבי אונז פארשעמט און אונז אנגערופן 'עצים יבשים' טרוקענע ביימער, ווייל מיר געבוירן נישט קיין פרישע נפשות צום אייבערשטן.

רבי נתן שרייבט ווייטער: "וּפַעַם אַחַת בְּלֵיל מוֹצָאֵי שַׁבָּת עָמַדְנוּ לְפָנָיו עִם כַּמָּה אֲנָשִׁים מֵהַחֲשׁוּבִים שֶׁלּוֹ, וְהוֹכִיחַ אוֹתָנוּ מְאד כַּמָּה שָׁעוֹת עַל עִנְיָן זֶה", איינמאל מוצאי שבת האט דער רבי אונז געגעבן מוסר אפאר שעה, היתכן מיר זענען נישט גענוג עוסק אין הפצה.

וואויל איז דעם וואס איז עוסק אין די הייליגע זאך, וועט ער קיינמאל נישט דארפן זיין א נצרך לבריות.

א כתיבה וחתימה טובה, א גוט געבענטשט יאר.

בעזרת ה' יתברך

יום ב' פרשת ראה, כ' מנחם-אב, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

קענסט זיך נישט פארשטעלן דאס גרויסקייט פון דרוקן דעם רבינ'ס ספרים און דאס פארפלייצן אויף די וועלט.

מיר לעבן היינט אין א פינסטערע דור, עס קומען ארויס יעדן טאג און יעדע מינוט אזויפיל שמוץ; מיר האבן היינט דעם דור המבול מיט'ן דור הפלגה אינאיינעם. עס איז אזוי גרינג אנצוקומען צו זען אלע עקלדיגע אויסגעלאסענע שמוץ פון אלע פעלקער און מען קען אזוי גרינג אריין געכאפט ווערן מיט מינות ואפיקורסות, יונגע בחורים און מיידלעך פאלן אוועק פון אידישקייט; פון די שענסטע שטובער, פון די שענסטע קהילות - פאלן אוועק אזויפיל אידישע קינדער.

וואס איז די עצה, וואס קען מען טון ווען מען זעט ווי דער מבול פארפלייצט נאך און נאך? מיר קענען טון וואס דער הייליגער רבי נתן האט אונז צוואה געלאזט. רבי נתן איז נסתלק געווארן ערב שבת פרשת ויגש, עשרה בטבת שנת תר"ה לפרט קטן. אפאר שעה בעפאר ער איז נפטר געווארן האט ער געזאגט די ווערטער (און דאס איז פאר אונז אזוי ווי א צוואה פון רבי נתן זכרונו לברכה): "נו, אז עזרא הסופר גייט אוועק פון די וועלט און טריף פסול איז זיך מתגבר, אזויפיל ווי ס'איז היינט דא אלפים ורבבות טריף פסול; נאר איך האף, אז איין בלעטל פון רבינ'ס ספרים וועט זיין א תיקון אויף אלסדינג", און רבי נתן האט אויסגעפירט: "איך זאג אייך אן אז אייער עובדא זאל זיין איר זאלט דרוקן די ספרים, סע זאל זיין 'יפוצו מעינותיך חוצה', איר זאלט זיין שטארק מיט 'געלט' מיט 'רצון' און מיט 'טירחא'"; (עזרא הסופר איז נסתלק געווארן עשרה בטבת, רבי נתן האט דאס מרמז געווען אויף זיך, אז ער האט געהאט נשמת עזרא הסופר).

דאס איז די עצה, מיר דארפן טון אלעס אויף די וועלט צו פארשפרייטן דעם הייליגן רבינ'ס עצות. מיט'ן רבינ'ס עצות קען מען אלעמען צוריק ברענגען.

אין הימל איז זייער חשוב די וואס דרוקן און פארשפרייטן די הייליגע ספרים. דער הייליגער זוהר הקדוש זאגט (תרומה קכח:): "תָּא חֲזֵי, כָּל מַאן דְּאָחִיד בְּיָדָא דְּחַיָּיבָא וְאִשְׁתָּדַּל בֵּיהּ, לְמִשְׁבַק אָרְחָא בִּישָׁא", קום און זע, זאגט דער הייליגער זוהר: א מענטש וואס ברענגט צוריק זינדיגע מענטשן צום אייבערשטן, "אִיהוּ אִסְתַּלָּק בִּתְלַת סִלּוּקִין מַה דְּלָא אִסְתַּלָּק הָכִי בַּר נָשׁ אַחֲרָא, גָּרִים לְאַכְפְּיָיא סִטְרָא אַחֲרָא וְגָרִים דְּאִסְתָּלַּק קוּדְשָׁא בְּרִיךְ הוּא בִּיקָרֵיהּ, וְגָרִים לְקַיְּימָא כָּל עָלְמָא בְּקִיּוּמֵיהּ לְעֵילָּא וְתַתָּא", דער מענטש איז זוכה ארויף צו גיין אויף א פלאץ וואס קיין שום מענטש איז נישט זוכה; ער נעמט אוועק טומאה פון די וועלט און ער מאכט אז דעם אייבערשטנ'ס נאמען זאל ווערן געהייליגט אויף די וועלט, דער מענטש איז גורם אז אלע וועלטן שטייען אויף זיין זכות. "וְזָכֵי לְמֵחַמֵי בְּנִין לִבְנוֹי", ער איז זוכה צו זען קינדער און אייניקלעך, "וְזָכֵי בְּהַאי עָלְמָא, וְזָכֵי לְעָלְמָא דְּאָתֵי", און ער איז זוכה צו אלע גוטע זאכן אויף די וועלט און אויף יענע וועלט, "כָּל מָארֵי דִּינִין, לָא יַכְלִין לְמֵידָן לֵיהּ, בְּהַאי עָלְמָא וּבְעָלְמָא דְּאָתֵי", קיינער קען אים נישט שלעכט'ס טון, נישט אויף די וועלט און נישט אויף יענע וועלט, "עָאל בִּתְרֵיסַר תַּרְעֵי, וְלֵית מַאן דְּיִמְחֵי בִּידֵיהּ", ער גייט אריין אין דרייצן טויערן פון שערי רחמים און קיינער קען אים נישט צוריק האלטן.

וואויל איז די וואס האבן א חלק אין דרוקן די ספרים וואס ברענגען צוריק אידישע קינדער צום אייבערשטן.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ד' פרשת מטות-מסעי, כ"ג תמוז, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

אין רבינ'ס ספרים איז אלעס דא; ווער עס לערנט דעם הייליגן רבינ'ס ספרים באקומט זייער א גראדע שכל, א קלארע פארשטאנד. דער רבי האט געזאגט (חיי מוהר"ן, סימן שמז): "שֶׁיְּכוֹלִין לִהְיוֹת נַעֲשֶׂה בַּעַל מֹחַ גָּדוֹל עַל יְדֵי סִפְרוֹ", ווער עס וועט לערנען זיינע ספרים וועט באקומען א טיפע מח, "כִּי יֵשׁ בּוֹ שֵׂכֶל גָּדוֹל וְעַמְקוּת נִפְלָא מְאֹד עַל פִּי פְּשׁוּטָן שֶׁל דְּבָרִים", ווייל אין די ספרים ליגט טיפע שכל, מען באקומט שכל צו וויסן ווי אזוי זיך צו פירן אין יעדן פרט.

בפרט דארפן די וואס זענען עוסק מיט בני הנעורים - לערנען דעם רבינ'ס ספרים, ווייל דער רבי האט געזאגט (חיי מוהר"ן, סימן רנח): "הָיִיתִי סָבוּר שֶׁהַיֵּצֶר הָרָע שֶׁלִּי אוֹמֵר לִי שֶׁאֵין מִי שֶׁיּוּכַל לְהַנְהִיג אֶת בְּנֵי הַנְּעוּרִים כָּמוֹנִי", אין אנהייב האב איך געמיינט אז דאס וואס איך טראכט אז נאר איך פארשטיי צו די יונגווארג, איך קען זיין זייער מנהיג - דאס זאגט מיר דער יצר הרע, "עַכְשָׁו אֲנִי יוֹדֵעַ בְּבֵרוּר אַז אִיךְ בִּין אֵיין מַנְהִיג, וְאֵין מַנְהִיג כָּמוֹנִי", יעצט ווייס איך קלארערהייט אז נאר איך פארשטיי צו די יוגענט, נאר איך קען זיין זייער פירער; אזוי ווי מען זעט היינטיגע צייטן אז קיינער האט נישט קיין שפראך צו די יוגענט, אלע חכמים און פותרי חלומות ברעכן זיך קאפ: 'וואס טוט מען מיט די יוגענט? וואס טוט מען מיט די בחורים? וואס טוט מען מיט די מיידלעך?' אלע זענען פארלוירן, זיי זענען מודה אז זיי ווייסן נישט וואס צו טון, נאר דער רבי האט א שפראך צו זיי, די חיזוק פון רבי'ן דאס האלט זיי און מאכט זיי פאר ערליכע אידן.

מאך זיך שיעורים אין ספר אשר בנחל - בריוו וואס מוהרא"ש האט געשריבן, אויך זאלסטו לערנען ספר עצתו אמונה - בריוו וואס דער אייבערשטער האט מיר מזכה געווען צו שרייבן דורכאויס די יארן וואס איך בין באשעפטיגט מיט בני הנעורים; דארט וועסטו זען די שכל פון רבי'ן, דו וועסט האבן א קלארקייט אין יעדע ענין, אויף אלע שאלות וואס די בחורים פרעגן דיר וועסטו זיין קלאר, דו וועסט זיי קענען מחי' זיין.

שטארק זיך, לאז נישט אפ דיין הייליגע ארבעט; היינט איז דאס די חשוב'סטע זאך - רעדן מיט בחורים, לערנען מיט זיי און אריין לייגן אין זיי אמונה אינעם אייבערשטן און אמונת חכמים.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום א' פרשת חקת-בלק, ז' תמוז, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

דער רבי האט געזאגט פאר אנשי שלומינו מען זאל כסדר רעדן מיט מענטשן, מען זאל זיי דערציילן די דיבורים וואס ער זאגט און מען דארף נישט זאגן פון וועם מען האט דאס געהערט; דער רבי האט געזאגט: "וואס ארט מיר אז א איד וועט בענטשן ברכת המזון ערליך מיט כוונה, און ער וועט נישט וויסן אז דאס קומט פון מיר".

דאס וואס חכמינו זכרונם לברכה זאגן (אבות ו, ו): "כָּל הָאוֹמֵר דָּבָר בְּשֵׁם אוֹמְרוֹ - מֵבִיא גְאֻלָּה לָעוֹלָם", אז מען זאגט עפעס נאך אינעם נאמען פון וועם מען האט דאס געהערט - ברענגט מען די גאולה; דאס איז ווען עס קומט ארויס פון דעם א גאולה, עס ברענגט שלום, אבער אויב וועט דאס מאכן א חורבן דאן איז נישט כדאי צו זאגן פון וועם מען האט עס געהערט.

עס איז געווען א גרויסער צדיק, א ברסלב'ער חסיד, ער פלעגט שטענדיג רעדן מיט יעדן איינעם שיינע זאכן פון רבי'ן; ווען מען האט אים געפרעגט פון וואו ער נעמט די שיינע דיבורים פלעגט ער זאגן אז דאס קומט פונעם הייליגן מגלה עמוקות. ער פלעגט זאגן פאר אנשי שלומינו: "דער רבי איז דאך מגלה עמוקות, ער אנטפלעקט טיפע סודות, ממילא איז דאס נישט קיין ליגנט".

יעצט וועסטו פארשטיין וואס איז טאקע דער פשט פון דעם מאמר חז"ל, אז מען זאגט נאך אינעם נאמען פון וועם מען האט דאס געהערט ברענגט מען די גאולה; וואלטן זיך אלע מודה געווען פון וואו זיי נעמען זייער חיזוק, וואלטן אלע פארציילט פאר זייערע תלמידים וואו דער סוד ליגט באהאלטן - וואלט משיח געקומען. ווייל פונקט ווי דו נעמסט שכל, עצות און חיזוק פון הייליגן רבי'ן - אזוי איז אין די גאנצע וועלט; יעדער לעבט פון רבי'ן, יעדער איז זיך מחי' מיט'ן רבינ'ס חיזוק, עס איז אבער בהסתר, באהאלטן; מען שעמט זיך מיט'ן רבי'ן, דער רבי איז פארשעמט; וואלט ווען יעדער איינער מודה געווען פון וואו מען נעמט די חיזוק, מען וואלט נאכגעזאגט די דיבורים בשם אומרם - וואלט שוין געווען די גאולה.

אויף דיין צווייטע פראגע פון וואו מען נעמט כח וכו'; אויב מען ווייסט דאס גרויסקייט פון זיך אפגעבן מיט בני הנעורים, בפרט אין אונזער דור וואס עס איז א גרויסע רחמנות אויף בחורים - נישט נאר עס נעמט נישט אוועק קיין כח, פארקערט, מען באקומט כח פון דעם.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ב' פרשת קרח, א' דראש חודש תמוז, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

דו קענסט זיך נישט פארשטעלן דאס גרויסקייט פון עוסק זיין אין הפצה; פארשפרייטן פאר אידישע קינדער די זיסע עצות פון רבי'ן, זיי ווייזן די רחמנות פונעם אייבערשטן, ווי דער אייבערשטער ווארט מען זאל תשובה טון.

דער אייבערשטער האט זייער ליב א מענטש וואס ברענגט צוריק זיינע קינדער צו אים; שטעל זיך פאר אז דו האסט א זון וואס רעדט מער נישט מיט דיר, ער איז אנטלאפן פון שטוב, ער דריידט זיך מיט נישט גוטע מענטשן און ער פאלט נעבעך אראפ אין עבירות - ווי דאס רייסט ביים הארץ, און עס קומט איינער און הייבט אן רעדן צו דיין זון, ער ברענגט אים ספרים, קונטרסים און ניגונים פון תשובה, ער איז אים מחזק צוריק צו קומען צום אייבערשטן און שלום מאכן מיט דיר, ווי אזוי וואלסטו געקוקט אויף דעם מענטש - ווי א שנארער? ווי א בטלן? דו וואלסט דאך דעם מענטש געקושט און געהאלזט, ער וואלט געהאט ביי דיר אן אפענעם טיר...

מוהרא"ש דערציילט, ווען דער הייליגער צדיק רבי יצחק מדראביטש זכותו יגן עלינו איז נפטר געווען איז אים רש"י הקדוש אנטקעגן געקומען אויבן אין הימל און אים געפרעגט: "וואס פאר א גוטע מעשים טוט דיין זון רבי מיכעלע זלאטשובער, אז דא אין הימל מאכט מען פון אים אזא רעש?" האט דער טאטע - רבי יצחק מדראביטש געענטפערט: "ער לייגט אריין כוחות אינעם דאווענען וכו'", האט אים רש"י הקדוש געזאגט: "פאר דעם אליינס וואלט מען נישט געמאכט אזא רעש דא אין הימל פון אים; אסאך צדיקים לייגן אריין כוחות אינעם דאווענען און מען מאכט נישט אזא גרויסע עסק פון זיי", האט דער טאטע ווייטער געזאגט: "ער לערנט זייער פלייסיג", האט אים רש"י הקדוש געענטפערט: "דאס קען אויך נישט זיין די סיבה, ווייל אסאך צדיקים לערנען פלייסיג די הייליגע תורה, און פאר דעם אליינס רעש'ט זיך נאך נישט", האט ער געזאגט: "צוליב זיין חסד און צדקה וכו'", האט רש"י נאך אלץ נישט מסכים געווען, ביז רבי יצחק מדראביטש האט אים געזאגט: "אפשר ווייל ער ברענגט צוריק מענטשן צום אייבערשטן? ער איז עוסק אין דעם זייער שטארק", האט רש"י הקדוש געזאגט: "היינו דאהני ליה, יעצט פארשטיי איך שוין פארוואס עס רעש'ט זיך פון אים".

בנוגע די מחלוקת אויף מוהרא"ש וכו'; דער רבי האט שוין געענטפערט און געזאגט פארוואס מען לאכט און מען שפעט פון אים. דער רבי האט דערציילט (סיפורי מעשיות, מעשה ז', מזבוב ועכביש) אז פאר זיין נשמה איז אראפ געקומען אויף די וועלט, האט דער סמ"ך מ"ם געשריגן: "רבונו של עולם, אויב די נשמה קומט אראפ אויף די וועלט, פארוואס האסטו מיר באשאפן?" האט מען אים געענטפערט: "די נשמה מוז אראפ קומען אויף די וועלט, דו גיי געב זיך אן עצה". איז ער אוועקגעגאנגען און שפעטער איז ער צוריק געקומען מיט אן אלטיטשקן אן איינגעבויגענעם, זיי האבן געלאכט און געזאגט: "דער נשמה קען שוין אראפ גיין, מיר האבן שוין אן עצה"; דאס איז דער תירוץ, אז עס איז דא א צדיק וואס האט א כח צוריק צו ברענגען אידישע קינדער צום אייבערשטן, ער איז בכח צו ברענגען די גאולה שלימה - קומט דער סמ"ך מ"ם און מאכט ליצנות כדי אז מענטשן זאלן נישט נעמען די ספרים.

מיר דארפן זיך נישט מבלבל זיין פון דעם, מיר דארפן גיין אין די פיס טריט פון מוהרא"ש וואס האט נישט געקוקט אויף קיינעם נאר ער האט זיין גאנץ לעבן פארשפרייט אמונה פאר אידישע קינדער; ער האט זיך נישט אפגעשטעלט צוליב די לאכערייען און דאס חוזק מאכן, ווייל אין די צייט וואס דער וואס פאררופט זיך עכטער ברסלב'ער וויל נישט נעמען די ספרים און הייבט אן פרעגן קשיות און שאלות - קען מען מזכה זיין צענדליגער מענטשן, זיי צוריק ברענגען צום אייבערשטן.

ליצנות איז געווען אלע יארן, פון אלע צדיקים האט מען געשפעט; חכמינו זכרונם לברכה זאגן (ירושלמי ברכות ב, ג): "אֵין לְךָ דּוֹר שֶׁאֵין בּוֹ לֵיצָנִים", אין יעדער דור זענען דא ליצנים. דער רבי האט געזאגט (חיי מוהר"ן, סימן שצז): נאכדעם וואס די תורה דערציילט דאס גרויסקייט פון חזקיהו המלך, זאגט דער פסוק (דברי הימים ב לב, א): "אַחֲרֵי הַדְּבָרִים וְהָאֱמֶת הָאֵלֶּה בָּא סַנְחֵרִיב", זעט מען פון דעם אז עס קען זיין א צדיק אזוי גרויס ווי חזקיהו המלך, וואס די הייליגע חכמים זאגן (סנהדרין צד:) אז ער האט אריין געברענגט לימוד התורה אין אלע אידן, אזוי ווייט אז קליינע קינדער זענען געווען באקאנט אין אלע הלכות פון טומאה וטהרה, נאך זאגן חז"ל (שם, צד.) אז חזקיהו המלך איז געווען אזוי גרויס אז ער וואלט ווען געדארפט זיין משיח צדקינו, מיט דעם אלעם זאגט די תורה: "אַחֲרֵי הַדְּבָרִים וְהָאֱמֶת הָאֵלֶּה בָּא סַנְחֵרִיב", האט דער רבי געזאגט, אז מען זעט פון דעם אז נאכדעם וואס עס זענען פארהאן גרויסע צדיקים וואס קענען ברענגען די גאולה קומט סנחריב און מאכט אלעס חרוב.

דעריבער בעט איך דיר זייער זאלסט ווייטער עוסק זיין אין הפצה; גיי נישט אין קיין וויכוחים מיט קיינעם, בפרט מיט די וואס רופן זיך עכטע ברסלב'ער. עס איז א שאד די צייט; אונזער זאך איז הפצה. דער רבי דערציילט (סיפורי מעשיות, מעשה ג): "מעשה, אמאל איז געווען א חכם, פאר זיין טויט האט ער גערופן זיינע קינדער און זיין משפחה, און האט זיי געלאזט צוואה זיי זאלן אנטרינקען ביימער, איר מעגט עוסק זיין אין אנדערע פרנסות אויך, נאר דאס זאלט איר זען שטענדיג צו טון, אנטרינקען ביימער; מוהרא"ש איז מסביר (ספר נהרי אפרסמון) אז דער רבי בעט אונז מיר זאלן מקרב זיין מענטשן צום אייבערשטן; א מענטש איז צוגעגליכן צו א בוים, אזוי ווי עס שטייט אין פסוק (דברים כ, יט): "כִּי הָאָדָם עֵץ הַשָּׂדֶה", דאס האט דער חכם געבעטן זיינע קינדער, זיי זאלן עוסק זיין און אנטרינקען אידישע קינדער מיט חיזוק און עצות זיי צו העלפן וואקסן.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום א' פרשת קרח, כ"ט סיון, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

מען זעט אן אינטערעסאנטע זאך, ווען עס קומט צו בעטן פאר אידן עס זאל זיי זיין גוט, ווען עס קומט צו רעדן גוטס אויף אידישע קינדער, מלמד זכות זיין אויף זיי - דעמאלט האט מען מורא אויב מען איז געמאכט פאר דעם, מען טראכט אויב מען מעג רעדן, אפשר איז דאס נאר פאר צדיקים, נאר צדיקים רעדן צום אייבערשטן גוטס אויף אידישע קינדער; ווידער די וואס זענען מקטרג אויף אידישע קינדער, זיי האבן נישט קיין בלבולים אויב דאס איז געמאכט פאר זיי וכו' וכו'.

דו פרעגסט אויב דאס איז געמאכט פאר פשוט'ע אידן אדער דאס איז אן עבודה פון צדיקים; וויסן זאלסטו אז ביי די וועלט קוקט מען אן די גאנצע זאך פון התבודדות ווי א זאך וואס געהערט פאר צדיקים. מען דערציילט מעשיות ווי מען פלעגט הערן צדיקים רעדן צום איבערשטן, מען האט געהערט ווי צדיקים בעטן אויף עסן, אויף א דינסט, אויף א הויז וכו' וכו'. מען שטעלט נישט צאם אז אונז פשוט'ע מענטשן קענען דאס אויך טון און דארפן דאס טון; דאס טוט דער רבי, דער רבי נעמט עבודות וואס זעט אויס ווי דאס איז נאר פאר גרויסע מענטשן און ער ברענגט אונז צו צו דעם; דער רבי ברענגט אונז צו אז מיר זאלן שפירן דעם אייבערשטן און מיר זאלן רעדן צו אים אזוי ווי מען רעדט צו א גוטער פריינט.

ווען רבי נתן איז מקורב געווארן צום הייליגן רבי'ן איז ער געקומען צום רבי'ן און אים דערציילט אלעס וואס גייט אריבער אויף אים וכו' וכו', האט אים דער רבי געזאגט: "נתן, קום אביסל שפאצירן". אזוי גייענדיג האט דער רבי ארויף געלייגט זיין האנט אויף רבי נתן'ס אקסל און אים געזאגט אפאר ווערטער וואס די פאר ווערטער האט געטוישט רבי נתן'ס גאנצע לעבן, דער רבי האט אים געזאגט: "און ווייטער איז גוט אז מען רעדט זיך אויס דאס הארץ צום אייבערשטן אזוי ווי מען רעדט זיך אויס דאס הארץ צו א גוטער פריינט"; דער רבי האט אים דעמאלט מגלה געווען דאס ענין פון התבודדות, אז א מענטש זאל זיך צוגעוואוינען צו רעדן צום אייבערשטן אויף זיין שפראך וואס ער איז צוגעוואוינט צו רעדן און אים אלעס דערציילן, ער זאל גארנישט פארהוילן פונעם אייבערשטן. דער רבי האט געזאגט פאר רבי נתן אז אויב ער וועט זיך צוגעוואוינען זיך צו פירן מיט די הנהגה וועט אים אלעס גיין גרינגער און ער וועט האבן א זיס לעבן.

רבי נתן זכרונו לברכה האט שפעטער דערציילט: "ווען דער רבי האט ארויף געלייגט זיין האנט אויף מיין אקסל און מיר געזאגט די ווערטער: 'און ווייטער איז גוט אז מען רעדט זיך אויס דאס הארץ צום אייבערשטן אזוי ווי מען רעדט זיך אויס דאס הארץ צו א גוטער פריינט', האב איך פארשטאנען אז איך בין שוין א געהאלפענער, ווייל וואס עס זאל נאר נישט אריבער גיין אויף מיר וועל איך זיך נישט פארלירן, נאר גיין צום אייבערשטן און אים אלעס דערציילן".

וואויל איז דעם וואס איז זיך מתבודד, ער בעט דעם אייבערשטן פאר זיך און פאר אידישע קינדער; ער טענה'ט מיט'ן אייבערשטן פאר זיך און פאר אנדערע, ער זאגט: "רבונו של עולם נישט דא אזא שיינע פאלק ווי די אידישע קינדער, נישט דא אזא הייליגע פאלק ווי די אידישע קינדער; דאס וואס אידישע קינדער פאלן אראפ אין עבירות דאס איז נישט אז זיי ווילן דאס, נאר דאס איז פונעם יצר הרע. רבונו של עולם לייז אונז אויס פון דעם ביטערן גלות, מיר זענען אויסגעמישט צווישן גוים - דאס מאכט אז מיר זאלן אריינפאלן אין נישט גוטע זאכן, מיר זענען געבינדן אין די הענט פונעם יצר הרע, אבער עכט ווילן מיר אלע זיין גוט".

דער רבי האט אונז פארגעהאלטן און געפרעגט (שיחות הר"ן, סימן ע): "הַיִתָּכֵן שֶׁאָנוּ מַנִּיחִין אֶת הַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ שֶׁיַּעֲשֶׂה וְיַחֲשֹׁב לִגְזֹר גְּזֵרוֹת בָּעוֹלָם?" היתכן מיר לאזן דעם אייבערשטן מאכן גזירות אויף די וועלט; מיר דארפן בעטן דעם אייבערשטן ער זאל רחמנות האבן אויף אונז. ווייל ווען א מענטש בעט דעם אייבערשטן זאל רחמנות האבן אויף אים, ער שרייט: "אייבערשטער איך וויל זיין גוט, איך וויל זיין אן ערליכער איד", לאזט דער אייבערשטער אפ כביכול אלע גזירות און הערט אויס דעם מענטש ווי ער וויינט צו אים. דעריבער זאגן די הייליגע חכמים (יומא פו:): "רֶבִּי מֵאִיר אוֹמֵר: גְדוֹלָה תְּשׁוּבָה - שֶׁבִּשְׁבִיל יָחִיד שֶׁעָשָֹה תְּשׁוּבָה מוֹחֲלִין לְכָל הָעוֹלָם כּוּלוֹ", תשובה איז אזוי גרויס, אז ווען א מענטש טוט תשובה איז מען אים מוחל און מען איז מוחל פאר די גאנצע וועלט; ווייל דער מענטש זאגט פאר'ן אייבערשטן: "רבונו של עולם איך וויל זיין, גוט קוק נישט אויף דעם וואס איך פאל אראפ, און אזוי ווי איך וויל זיין גוט אזוי ווילן אלע אידישע קינדער זיין גוט, יעדער איינער וויל זיין ערליך נאר יעדער איינער האט זיינע נסיונות"; ווען א מענטש טענה'ט אויף דעם וועג איז דער אייבערשטער מוחל אלע עבירות.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום א' פרשת יתרו, י"ד שבט, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

וואס איז אזוי שווער צו פארשטיין? חכמינו זכרונם לברכה זאגן (בבא מציעא פה.) אויפ'ן פסוק (ירמיהו טו, יט): "וְאִם תּוֹצִיא יָקָר מִזּוֹלֵל - כְּפִי תִהְיֶה", ווען א מענטש ברענגט צוריק מענטשן צום אייבערשטן – "אֲפִילוּ הַקָּדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא גוֹזֵר גְזֵירָה, מְבַטְּלָהּ בִּשְׁבִילוֹ", אפילו דער אייבערשטער אליינס מאכט א גזירה, איז ער עס מבטל צוליב דעם מענטש וואס ברענגט צוריק אידישע קינדער צום אייבערשטן; מוהרא"ש האט זיין גאנץ לעבן עוסק געווען אין צוריק ברענגען אידישע קינדער צום אייבערשטן איז דאך פשוט אז דער אייבערשטער איז מבטל אלע גזירות צוליב אים.

דאס האט מען געזען און דאס זעט מען ביי אלע צדיקים וואס האבן עוסק געווען אין צוריק ברענגען אידישע קינדער צום אייבערשטן, זיי האבן געהאט א כח צו ברענגען ישועות; קיינער האט זיי נישט געקענט אפהאלטן און שטיין אין זייער וועג. אזוי ווי דער הייליגער זוהר זאגט (תרומה, קכח): "תָּא חֲזִי, כָּל מַאן דְּאָחִיד בְּיָדָא דְּחַיָּיבָא וְאִשְׁתָּדַּל בֵּיהּ, לְמִשְׁבַק אָרְחָא בִּישָׁא", קום און זע: א מענטש וואס ברענגט צוריק זינדיגע מענטשן צום אייבערשטן, "אִיהוּ אִסְתַּלָּק בִּתְלַת סִלּוּקִין, מַה דְּלָא אִסְתַּלָּק הָכִי בַּר נָשׁ אַחֲרָא", דער מענטש איז זוכה ארויף צו גיין אויף א פלאץ וואס קיין שום מענטש איז נישט זוכה; "גָּרִים לְאַכְפְּיָיא סִטְרָא אַחֲרָא, וְגָרִים דְּאִסְתָּלַּק קוּדְשָׁא בְּרִיךְ הוּא בִּיקָרֵיהּ, וְגָרִים לְקַיְּימָא כָּל עָלְמָא בְּקִיּוּמֵיהּ לְעֵילָּא וְתַתָּא", דער מענטש נעמט אוועק טומאה פון דער וועלט און ער מאכט אז דעם אייבערשטנ'ס נאמען זאל ווערן געהייליגט אויף דער וועלט, דער מענטש איז גורם אז אלע וועלטן שטייען אויף זיין זכות, "וְזָכֵי לְמֵחַמֵי בְּנִין לִבְנוֹי", ער איז זוכה צו זען קינדער און אייניקלעך, "וְזָכֵי בְּהַאי עָלְמָא, וְזָכֵי לְעָלְמָא דְּאָתֵי", ער איז זוכה צו אלע גוטע זאכן אויף די וועלט און אויף יענע וועלט, "כָּל מָארֵי דִּינִין, לָא יַכְלִין לְמֵידָן לֵיהּ, בְּהַאי עָלְמָא וּבְעָלְמָא דְּאָתֵי", קיינער קען אים נישט שלעכטס טון - נישט אויף די וועלט און נישט אויף יענע וועלט, "עָאל בִּתְרֵיסַר תַּרְעֵי, וְלֵית מַאן דְּיִמְחֵי בִּידֵיהּ", ער גייט אריין אין דרייצן טויערן פון שערי רחמים און קיינער קען אים נישט צוריק האלטן.

עס איז מקובל פון צדיקים אז יעדע זאך וואס מען טוט מיט מסירות נפש האט א כוח צו ברענגען ישועות פאר אידישע קינדער, און אזוי ווי מוהרא"ש האט זיך א גאנץ לעבן מוסר נפש געווען פאר אידישע קינדער, בפרט פאר בחורים און מיידלעך - זיי צו ראטעווען פון עבירות. קיינער ווייסט נישט אדער מאכט מען זיך ווי מען ווייסט נישט וואס בחורים גייען אריבער, ווי זיי פאלן אין עבירות רחמנא לצלן, בחורים זענען פוגם בברית, אין הוצאת זרע לבטלה רחמנא לצלן; קיינער האט נישט קיין ווערטער זיי צו מחזק זיין, קיינער קוקט נישט אויף זיי, ווידער מוהרא"ש האט דורכאויס זיין גאנץ לעבן געשריבן ספרים און קונטרסים זיי צו מחזק זיין, זיי שטארקן. מוהרא"ש האט געזאגט אז ווען ער וועט ארויף קומען אויף יענע וועלט וועט ער זיך מוסר נפש זיין פאר אלע בחורים, ער וועט טענה'ן פאר'ן בית דין של מעלה: "וואס זענען בחורים שולדיג אז זיי פאלן אראפ אין עבירות?!" דעריבער האט מוהרא"ש צוואה געלאזט (צוואת מוהרא"ש, אות ה): "אִיךְ זָאג צוּ אַז יֶעדֶער בָּחוּר אָדֶער מֵיידְל וָואס דַארְף אַ שִׁידוּךְ אוּן זֵיי וֶועלְן קוּמֶען דָא אוֹיף מַיין קֵבֶר אוּן דוּרְכְזָאגְן גַאנְץ סֵפֶר תְּהִלִים פוּן אָנְפַאנְג בִּיזְן סוֹף פַאר מַיין זְכוּת, וֶועל אִיךְ טוּן אַלֶעס וָואס אִיךְ קֶען, אַז זֵיי זָאלְן טְרֶעפְן זֵייעֶר שִׁידוּךְ. אוּן דָאס זָאג אִיךְ צוּ מִיט אַ שְׁטַארְקֶע צוּזָאג"; ווייל ער האט זיך זיין גאנץ לעבן מוסר נפש געווען פאר בחורים און מיידלעך האט ער זוכה געווען ווייטער צו העלפן בחורים און מיידלעך אויף יענע וועלט.

אויך האט מוהרא"ש זיך מוסר נפש געווען צו בויען א מקוה אין יבנאל מיט מסירת נפש, ווען מען האט נישט געלאזט בויען די מקוה אין יבנאל, און דער רב אין יבנאל האט איינגערעדט אז זיין מקוה איז כשר, ער האט מכשיל געווען אלעמען מיט איסורי כריתות רחמנא לצלן, ווייל עס איז נישט געווען קיין רעגן וואסער אינעם אוצר, קומט אויס אז אלע וואס האבן זיך גע'טובל'ט האבן זיך גע'טובל'ט אין א פשוט'ע וואנע רחמנא לצלן. די פארשאלטענע רעגירונג, די מדינה של גיהנום האט נישט געלאזט בויען א מקוה, האט מוהרא"ש געבויט אינמיטן די נאכט שטילערהייט א מקוה מיט שרעקליכע פיין, דערפאר האט מוהרא"ש צוגעזאגט אז יעדע פרוי וואס וועט נוצן די "מקוה מלכה" וועט האבן קינדער, אפילו פרויען וואס קענען קיין קינדער נישט האבן בדרך הטבע וועלן זוכה זיין צו קינדער, און דאס זעט מען קלאר.

איך אליינס קען אינגעלייט וואס האבן נישט געהאט קיין קינדער, די דאקטורים האבן זיי מייאש געווען פון האבן קינדער, אבער זיי זענען געפארן קיין יבנאל און גענוצט די סגולה און זיי האבן זוכה געווען צו קינדער; ווייל א זאך וואס מען לייגט אריין דערין מסירות נפש האט א כח צו ברענגען אלע סארט ישועות.

אזוי אויך מיט'ן דרוקן דעם ספר אשר בנחל; די בריוו האט מוהרא"ש געשריבן מיט מסירות נפש צו מחזק זיין אידישע קינדער זיי זאלן זיך צוריק קערן צום איבערשטן, דערפאר האט דאס א כח צו ברענגען אלע ישועות און אלע רפואות. וואויל איז דעם וואס העלפט דרוקן די ספרים, ער וועט זוכה זיין צו זען אפענע ישועות און אפענע רפואות .

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

ערב שבת קודש פרשת לך לך, י' חשון, שנת תש"פ לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

ווען עס קומט צו געבן צדקה דארף מען אסאך בעטן דעם אייבערשטן מען זאל וויסן ווי אזוי, ווען, און וואו צו געבן די צדקה. ווייל מיר געפונען (בבא בתרא ט:) ירמיהו הנביא האט געשאלטן די מענטשן פון שטאט אנתות אז אפילו ווען זיי געבן צדקה זאל עס נישט אנקומען צו די ריכטיגע צדקה, ער האט געבעטן דעם אייבערשטן: "רִבּוֹנוֹ שֶׁל עוֹלָם, אֲפִילוּ בְּשָׁעָה שֶׁכּוֹפִין אֶת יִּצְרָן וּמְבַקְשִׁין לַעֲשׂוֹת צְדָקָה לְפָנֶיךָ", אפילו ווען זיי געבן צדקה, "הַכְשִׁילֵם בִּבְנֵי אָדָם שֶׁאֵינָן מְהוּגָנִין", זאל די געלט אנקומען אויף נישט גוטע פלעצער, "כְּדֵי שֶׁלֹא יְקַבְּלוּ עֲלֵיהֶן שְׂכַר", כדי זיי זאלן נישט באקומען קיין שכר; עס קען זיין א מענטש זאל מיינען אז ער געבט צדקה אבער באמת האט ער נאך נישט מקיים געווען די מצוה פון צדקה זיין גאנץ לעבן, ווייל די געלט קומט אן צו א שקרן, א רמאי, א צבוע'ניק.

ווען מען קומט דיר בעטן צדקה און דו ווייסט נישט צי דאס איז אמת אדער א צבוע'ניק, איז גוט צו געבן עפעס אדער יענעם מפייס זיין; קיינמאל זאלסטו נישט אוועק שיקן א מענטש מיט א בזיון, מיט ליידיגע הענט. מען קען יענעם מכבד זיין מיט א טרינק, מיט עסן וכו', אבער קיינמאל נישט אוועק שיקן מיט ליידיגע הענט.

עס איז נישט דא קיין גרעסערע צדקה ווי צו געבן געלט פאר ספרים און קונטרסים וואס זענען מגלה ומפרסם דעם אייבערשטן; רבי נתן זכרונו לברכה זאגט (ליקוטי הלכות ברכת השחר, הלכה ה', אות לו): אויפ'ן פסוק (תהלים קיט, קמב): "צִדְקָתְךָ צֶדֶק לְעוֹלָם, וְתוֹרָתְךָ אֱמֶת", וועלכע צדקה בלייבט אויף אייביג? ווען מען געבט צדקה צו פארשפרייטן די לימודים פונעם צדיק וואס איז מגלה תורת אמת, ער ווייזט פאר אלעמען אז מען קען נאך צוריק קומען צום אייבערשטן – דאס בלייבט אויף אייביג.

בפרט אין אונזער דור וואו מיר געפונען זיך אין א וועלט וואס איז אנגעפולט מיט כפירות און אפיקורסות, און מען קען זייער גרינג אנקומען צו עבירות. עס ווערן געדרוקט יעדע רגע אזויפיל עקלדיגע און אויסגעלאסענע מאגאזינען וכו', עס ווערט פארשפרייט אזויפיל מאוויס און ווידיאוס פון עבירות, מען קען אזוי גרינג אראפפאלן אין שאול תחתית השם ישמרינו. אידישע קינדער ווערן אוועק געריסן פונעם אייבערשטן, און נאר די ספרים פונעם הייליגן רבי'ן האבן א כח און ברענגען צוריק אזויפיל אידן צום אייבערשטן, אפילו פון די ווייטסטע פלעצער; איז נישט דא קיין גרעסערע צדקה ווי דרוקן די ספרים.

וואויל איז פאר דעם וואס געבט זיין צדקה צו קענען דרוקן די ספרים, בפרט אז ער העלפט דרוקן די קונטרסים וואס מוהרא"ש האט געשריבן - וואס עס איז ארויס גענומען די תמצית פון רבינ'ס ספרים, כדי עס זאל זיין גרינג צו פארשטיין פאר אלע וואס זענען שוין ווייט פארקראכן - איז נישט דא קיין גרעסער'ס פון דעם.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ה' פרשת טהרה, ו' ניסן, שנת תשע"ט לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

די מצוה פון תוכחה איז זייער א גרויסע מצוה; דאס איז א מצות עשה מן התורה, אזוי ווי עס שטייט אין פסוק (ויקרא יט, יז): "הוֹכֵחַ תּוֹכִיחַ אֶת עֲמִיתֶךָ", מען דארף מוסר'ן א חבר. און חכמינו זכרונם לברכה זאגן אונז דאס גרויסקייט פון זאגן מוסר און פון אננעמען מוסר (תמיד כח.): "אֵיזוֹ הִיא דֶּרֶךְ יְשָׁרָה שֶׁיָּבוֹר לוֹ הָאָדָם", וואס פאר א וועג זאל א מענטש אויסקלויבן פאר זיך? "יֶאֱהַב אֶת הַתּוֹכָחוֹת", ער זאל ליב האבן מוסר, "שֶׁכָּל זְמַן שֶׁתּוֹכָחוֹת בָּעוֹלָם, נַחַת רוּחַ בָּעוֹלָם", ווייל ווען עס איז דא מענטשן וואס זאגן מוסר און מען נעמט דאס אן איז דא פרידן אויף די וועלט, "טוֹבָה וּבְרָכָה בָּאִין לָעוֹלָם", אז מען נעמט אן מוסר איז דא אלעס גוטס און אלע ברכות אויף די וועלט, "וְרָעָה מִסְתַּלֶּקֶת מֵהָעוֹלָם", דורך מוסר גייט אוועק אלע שלעכטס פון די וועלט. "וְכָל הַמּוֹכִיחַ אֶת חֲבֵרוֹ לְשֵׁם שָׁמַיִם, זוֹכֶה לְחֶלְקוֹ שֶׁל הַקָּדוֹשׁ בָּרוּךְ הוּא", און ווער עס מוסר'ט א חבר לשם שמים איז זוכה צו זיין נאנט צום אייבערשטן, "וְלֹא עוֹד אֶלָּא שֶׁמּוֹשְׁכִין עָלָיו חוּט שֶׁל חֶסֶד", און דורך זאגן מוסר באקומט מען א חן; זעט מען דאס גרויסקייט פון זאגן מוסר און פון דעם מענטש וואס נעמט אן מוסר.

אבער דער רבי האט אונז געלערנט (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן ח) אז נישט יעדער איינער קען געבן מוסר, נאר דער וואס קען געבן מוסר אזוי ווי משה רבינו האט געגעבן מוסר, מוסר וואס וועט מקרב זיין דעם מענטש צום אייבערשטן און נישט חס ושלום אים דערווייטערן, ווייל אויב מען זאגט מוסר שלא לשם שמים, נאר צו טשעפען - מאכט מען ערגער מיט די מוסר, מען מאכט א שלעכטע גערוך מיט די מוסר. דער רבי געבט א משל צו דעם, אזוי ווי עס ליגט א כלי פון צואה וכו' אויב קומט איינער און הייבט אן מישן די צואה מאכט ער א שלעכטע גערוך, ער איז מבאיש ריח און טוט גארנישט אויף, אזוי אויך ווען איינער קען נישט מוסר'ן אזא סארט מוסר ווי משה רבינו - טוט ער גארנישט אויף, ער מאכט נאר עס זאל ווערן א שלעכטע גערוך אויף דעם מענטש.

ווען משה רבינו איז אראפ געקומען פון הימל און געזען ווי די אידן האבן געמאכט דעם עגל און זיי האבן עובר געווען אויף די דריי הארבסטע עבירות, האט זיי משה רבינו געזאגט: "עַדַיָין חֲבִיבוּתָא הוּא גַּבָּן", דער אייבערשטער האט ענק נאך אלץ ליב, אזוי ווי עס שטייט (שיר השירים א, יב): "נִרְדִּי נָתַן רֵיחוֹ", וְלֹא כְּתִיב הִסְרִיחַ; נאר אויף דעם וועג מעג מען געבן מוסר, אז מען ווייזט פארן מענטש דאס ליבשאפט וואס דער איבערשטער האט נאך אלץ צו אים און ווארפט אים נישט אוועק אפילו ער האט געטון עבירות; נאר אויף דעם וועג מעג מען זאגן מוסר. משה רבינו האט געוויזן פאר די אידן אז דער אייבערשטער ווארט זיי זאלן צוריק קומען צו אים, ער האט אריין געברענגט אין זיי א ליבשאפט.

דערפאר איז בכלל נישט קיין סתירה דאס וואס דו פרעגסט, ווייל פון איין זייט איז טאקע דא די מצוה פון תוכחה אבער מען דארף וויסן ווי אזוי דאס צו טון אז עס זאל יענעם מקרב זיין און חס ושלום נישט מרחק זיין. אזוי ווי מוהרא"ש טייטשט דעם פסוק (משלי ט, ח): "אַל תּוֹכַח לֵץ פֶּן יִשְׂנָאֶךָּ, הוֹכַח לְחָכָם וְיֶאֱהָבֶךָּ" – מען טאר נישט מוסר'ן דעם מענטש בלשון: "דו לץ וואס דו ביסט", ווייל דאס וועט אים מאכן ער זאל דיר פיינט האבן, מען דארף מוסר'ן דעם מענטש דורכ'ן אים זאגן: "דו ביסט דאך א חכם, דיר פאסט נישט צו טון אזוי און אזוי", דעמאלט וועט ער דיר ליב האבן. דאס זאגט שלמה המלך: "אַל תּוֹכַח", זאג אים נישט: "לֵץ!", ווייל: "פֶּן יִשְׂנָאֶךָּ", ער וועט דיר פיינט באקומען און דו וועסט גארנישט אויפטון, נאר וואס דען? "הוֹכַח", זאג אים: "לְחָכָם", דו ביסט דאך א חכם, פאר דיר פאסט נישט וכו', "וְיֶאֱהָבֶךָּ", וועט ער דיר ליב האבן.

דער אייבערשטער זאל העלפן מיר זאלן שוין זוכה זיין צו (פסחים קטז:): "וְנֹאכַל שָׁם מִן הַזְּבָחִים וּמִן הַפְּסָחִים"; און צו (מיכה ז, טו): "כִּימֵי צֵאתְךָ מֵאֶרֶץ מִצְרָיִם אַרְאֶנּוּ נִפְלָאוֹת", אמן.

בעזרת ה' יתברך - ג' פרשת עקב, חמשה עשר באב, שנת תשפ"ג לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

זיין א מלמד איז העכער פון יעדע סארט עבודה. לערנען תורה פאר זיך איז זייער גרויס, אבער מאכן אנדערע לערנען - איז נאך גרעסער, לערנען תורה מיט תלמידים, בפרט מיט תינוקות של בית רבן - דאס איז גרעסער פון לערנען תורה פאר זיך.

נישטא קיין גרעסערע זאך ווי זיין א מלמד; די העכסטע זאך, די הייליגסטע זאך - איז זיין א מלמד פאר קינדער. לערנען מיט קינדער די הייליגע תורה, פלאנצן אין קינדער יראת שמים - איז די הייליגסטע זאך. די הייליגע חכמים זאגן (בבא בתרא ח:) אויפן פסוק (דניאל יב, ג): "וּמַצְדִּיקֵי הָרַבִּים כַּכּוֹכָבִים לְעוֹלָם וָעֶד – 'אֵלּוּ מְלַמְּדֵי תִּינוֹקוֹת'", איינער וואס לערנט תורה מיט אידישע קינדער איז צוגעגליכן צו די שטערנס פון די וועלט; מוהרא"ש זכרונו לברכה פלעגט דאס זייער שיין מסביר זיין, אז פינקט ווי מען קען נישט ציילן די שטערנס פון די וועלט, אזוי קען מען נישט ציילן וויפיל זכותים א מלמד האט, ווייל ער פלאנצט איין אין די קינדער תורה, יראת שמים און אמונה פשוטה אינעם אייבערשטן.

אויף וועם שטייט די וועלט? די וועלט שטייט אויף די תורה וואס קינדער לערנען, און דאס איז אין די זכות פון מלמדים. אזוי ווי חכמינו זכרונם לברכה זאגן (שבת קיט:): "אֵין הָעוֹלָם מִתְקַיֵּם אֶלָּא בִּשְׁבִיל הֶבֶל תִּינוֹקוֹת שֶׁל בֵּית רַבָּן", די וועלט שטייט נאר אויף די תורה פון קינדער.

אז דו וועסט לערנען יעדן טאג וואס דו האסט געלערנט אין די פריערדיגע טעג; ח"י פרקים משניות, גמרא, זוהר און תיקונים און זאגן א יום תהילים, שולחן ערוך מיט טור בית יוסף, און ענדיגן יעדע וואך מדרש רבה און מדרש תנחומא, ליקוטי מוהר"ן מיט די תפילה אויף די תורה, און אנדערע ספרי רבינו און מוהרא"ש, און פארשטייט זיך שנים מקרא ואחד תרגום ורש"י - דאס קומט נאכאלץ נישט צו צו זיין א מלמד. אזוי ווי די גמרא זאגט ווייטער (שבת, שם) רב פפא האט געפרעגט פון אביי: "דִּידִי וְדִידָךְ מַאי", וואס איז מיט אונזער תורה? די וועלט שטייט דען נאר אויף קינדער'ס תורה? האט אביי געענטפערט: "אֵינוֹ דּוֹמֶה הֶבֶל שֶׁיֵּשׁ בּוֹ חֵטְא לְהֶבֶל שֶׁאֵין בּוֹ חֵטְא", עס איז נישט קיין פארגלייך תורה פון קינדער וואס ווייסן נאכנישט פון עבירות, וואס זענען נאך זייער ריין.

איך בעט דיר זייער, עס זאל דיר נישט באנק טון אז די טאג גייט דיר אריבער מיטן זיין א מלמד און דו קומסט נישט אן צו לערנען אזויפיל דיינע שיעורים, ווייל מיר דארפן היינט זיך מוסר נפש זיין פאר די קומענדיגע דורות. ווייל ווער עס ווייסט וואס טוט זיך אפ אין אונזער דור ווייסט אז עס איז נישט אזוי גלאטיג ווי עס זעט אויס; פון אינדרויסן זעט אויס די בילד זייער שיין, אבער פון אינעווייניג איז זייער שרעקעדיג; מען דארף מלמדים מיט הארץ און נשמה, וואס זענען גרייט אויף מסירת נפש ממש, אוועק געבן זייער גאנצע נשמה פאר די קינדער, ווייזן פאר די קינדער דאס שיינקייט און ליבשאפט פון די תורה וועג.

הער א מעשה וואס די גמרא דערציילט, די מעשה וועט פארענטפערן דיין בריוו. חכמינו זכרונם לברכה דערציילן (קידושין ל.) רבי חייא בר אבא האט געזען רבי יהושע בן לוי גיין אין גאס נישט אנגעטון געהעריג, ער האט אויסגעקוקט זייער מאדנע, ער האט נישט אנגעהאט זיין הוט, ער האט זיך צוגעדעקט זיין קאפ מיט אן אינטערעסאנטע צודעק, אזוי ווי איינער וואס יאגט זיך און האט נישט קיין צייט זיך אנצוטון געהעריג, און ער האט געטראגן זיין זון אין חדר. האט רבי חייא בר אבא אים געפרעגט: "וואס איז מיט דיר? פארוואס גייסטו אזוי אין גאס, נישט געהעריג אנגעטון?" האט רבי יהושע בן לוי אים געענטפערט: "איך יאג זיך צו טראגן מיין קינד אין חדר, און אז דו וואונדערסט זיך וואס איז די יאגעניש? וועל איך דיר זאגן, עס שטייט (דברים ד, ט): 'וְהוֹדַעְתָּם לְבָנֶיךָ', און עס שטייט אין די קומענדיגע פסוק 'יוֹם אֲשֶׁר עָמַדְתָּ לִפְנֵי ה' אֱלֹקֶיךָ בְּחֹרֵב', וואס האבן די צוויי פסוקים פון לערנען תורה מיט קינדער - א שייכות - מיט די פסוק פון מתן תורה? נאר די תורה לערנט אונז, אז ווער עס לערנט תורה מיט זיין קינד איז דאס אזוי ווי ער לערנט תורה ביים בארג סיני", פירט אויס רבי יהושע בן לוי: "איך לייג אוועק מיין הוט, מיין בעקיטשע, מיינע שיינע איד'שאפט, אבי צו לויפן אין חדר מיט מיין זון"; זעט מען פון דעם אז מען דארף אלעס לייגן אין דער זייט, אפילו די רוחניות - אבי צו זיין א געטרייער מלמד, לערנען מיט די קינדער תורה, אמונה ויראת שמים.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

א כתיבה וחתימה טובה, א גוט געבענטשט יאר.

בעזרת ה' יתברך

ערב שבת קודש פרשת ויחי, י"ג טבת, שנת תשפ"ג לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

וויסן זאלסטו, יעדע זאך איז בהשגחה פונעם אייבערשטן; וואו א מענטש וואוינט און ווער די שכנים זענען - אלעס איז מיט א געוואלדיגע השגחה. אזוי אויך וואו מען לערנט, און די חברים - אלעס איז בהשגחה פון הימל.

אז דו ביסט אנגעקומען אין די תלמוד תורה מיט די סארט קינדער - זאלסטו דאס נישט נעמען פאר גרינג, דאס איז בהשגחה אז דו זאלסט זיי אלע מקרב זיין צום אייבערשטן. זוך אויף צווישן די קינדער די וואס האבן תמימות און מיט זיי זאלסטו אנהויבן, אפילו די קינדער זענען נאך גאר ווייט, זיי ווייסן נאך גארנישט פון קדושה - זאלסטו נישט מיינען אז זיי ווילן נישט זיין גוט, זיי אלע האבן א הייליגע נשמה, זיי אלע וואלטן געוואלט זיין גוט און הייליג. מיט זיי זאלסטו אנהויבן רעדן; ווייז זיי די ספרים און קונטרסים פון מוהרא"ש, מאך מיט זיי שיעורים ביי הפסקה; רעד צו זיי פון אמונה, פון הייליגן רבי'ן, פון קדושה; מאך זיי אלע פאר גרויסע צדיקים.

אז דו וועסט רעדן צו די קינדער פון יראת שמים - וועסטו ווערן אסאך שטערקער אין יראת שמים, און אז דו וועסט נישט רעדן וועט דיר דאס אויך שאטן. ווייל א מענטש איז א הולך; א מענטש בלייבט נישט שטיין אין די זעלבע פלאץ, אדער גייט מען ארויף, מען ווערט יעדע רגע נענטער צום אייבערשטן, אדער גייט מען חס ושלום אראפ. אזוי איז מיט יעדן איינעם; אדער איז מען א געבער פאר די שכנים און חברים, יענער לערנט זיך, אדער ווערט מען נשפע פון יענעם.

צדיקים זאגן פשט אויף דעם וואס חכמינו זכרונם לברכה זאגן (סוכה נו:): "אוֹי לָרָשָׁע אוֹי לִשְׁכֵנוֹ", וויי פארן רשע און וויי פארן שכן פונעם רשע, ווידעראום זאגן זיי (שם): "טוֹב לַצַּדִּיק, טוֹב לִשְׁכֵנוֹ", עס איז גוט פארן צדיק און עס איז גוט פארן שכן פונעם צדיק; איז דאס לכאורה א סתירה, ווייל אויב דער רשע איז א שכן פארן צדיק, זאגסטו דאך עס איז גוט פארן צדיק און פארן שכן, און נאכדעם זאגסטו וויי פארן רשע און וויי פארן צדיק, ווי קען גיין די ביידע זאכן אינאיינעם? נאר וואס דען, ווען צוויי מענטשן וואוינען איינער נעבן צווייטן איז אלץ דא איינער וואס איז משפיע אויפן צווייטן. דאס זאגן אונז די הייליגע חכמים, אויב איז דער צדיק משפיע פארן שכן - דעמאלט איז: "טוֹב לַצַּדִּיק, טוֹב לִשְׁכֵנוֹ", אויב אבער דער רשע איז דער וואס באאיינפלוסט דעם שכן - דאן איז: "אוֹי לָרָשָׁע אוֹי לִשְׁכֵנוֹ".

שטארק זיך מיט דיינע שיעורים, און שטארק זיך מיט התבודדות ותפילה, וועסטו קיינמאל נישט פאלן.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ב' פרשת קרח, כ"ח סיון, שנת תשפ"ב לפרט קטן

מרת ... תחי'

איך האב ערהאלטן דאס הארץ רייסנדע בריוו.

אוי עס רייסט דאס הארץ, אוי עס שטעכט אין הארץ - צו הערן ווי טייערע נשמות, אידישע קינדער פאלן אוועק.

אפשר זאלט איר רעדן צו אייער שוועסטער און איר מקרב זיין מיט איר מאן; איך בין זיכער אז ווי נאר זיי וועלן טועם זיין דעם רבי'ן, זיי וועלן הערן די זיסע חיזוק, די זיסע רייד פון רבי'ן וועט ער תשובה טון און די שטוב וועט בלייבן א גאנצע שטוב.

דער רבי האט געזאגט (חיי מוהר"ן, סימן שמ): "די וועלט זאל מיר הערן איין תורה מיט דעם ניגון און מיט'ן טאנץ, וואלט די גאנצע וועלט אויסגעגאנגען".

דער אייבערשטער זאל העלפן איר זאלט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ג' פרשת מצורע, ד' ניסן, שנת תשפ"ב לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן אייער בריוו.

מיט'ן אייבערשטנ'ס הילף וועל איך פרובירן צו ענטפערן אויף אלע אייערע פראגעס.

ווי אזוי איז דער ראש ישיבה געווארן מקורב צום הייליגן רבי'ן בכלל און צו מוהרא"ש בפרט; אויב דער ראש ישיבה קען דערציילן זיין סיפור התקרבות.

דאס וואס איר פרעגט ווי אזוי דער ראש ישיבה איז מקורב געווארן צום הייליגן רבי'ן בכלל און צו מוהרא"ש זכרונו לברכה בפרט, און אויב איך קען אייך דערציילן מיין סיפור התקרבות; וואס זאל איך אייך זאגן, דאס איז א מתנת חנם פונעם אייבערשטן, דער אייבערשטער האט אויף מיר רחמנות געהאט און מיך מקרב געווען צום הייליגן רבי'ן, א מתנת חנם פונעם אייבערשטן, אזוי ווי דער הייליגער רבי נתן האט געזאגט: "'אתה יודע רזי עולם', דער אייבערשטער ווייסט דער סוד פארוואס איך ווייס פון אזא רבי און א צווייטער נישט".

איר בעט מיר איך זאל אייך שרייבן מיין סיפור התקרבות; עס איז א לאנגע סיפור, איך וועל אייך שרייבן אויפ'ן שפיץ גאפל.

געלויבט דעם אייבערשטן איך האב זייער טייערע עלטערן, איך קום מיין לעבן פאר מיינע עלטערן, זיי זענען ספעציעלע מענטשן, מיין טאטע שליט"א - זיין גאנצע לעבן איז נאר לערנען די הייליגע תורה און דינען דעם אייבערשטן, אזוי אויך מיין מאמע תחי' - איר גאנצע לעבן איז אמונה, תפילה און שמחה. איך האב אלע יארן זייער שטארק געוואלט זיין אן ערליכער איד, איך האב געזוכט א וועג ווי אזוי צו ווערן נאנט צום אייבערשטן. איך האב זוכה געווען אויפצואוואקסן ביי מיין זיידע, הגאון הצדיק רבי יחזקאל רוטה זכרונו לברכה, איך האב אים משמש געווען אסאך יארן בייטאג און ביינאכט, איך האב געזען זיין עבודה, זיינע תעניתים, זיינע סיגופים, ווי ער האט געדינט דעם אייבערשטן מיט מסירות נפש, ער איז נישט געשלאפן אין בעט קיין איין נאכט, ער איז געזיצן און געלערנט יומם ולילה, געזיצן א גאנצן טאג מעוטר בטלית ותפילין, געלאפן אין מקוה צענדליגער מאל א טאג.

איך האב געזען זיינע עבודות און איך האב פארשטאנען אז א צדיק קען מען נאר ווערן דורך די שווערע עבודות, דורך פאסטן, סיגופים און אזוי ווייטער, איך האב דאס פרובירט נאך צו טון, עס איז מיר אבער נישט געגאנגען. מיר האט דאס זייער וויי געטון, איך האב פרובירט צו לערנען, דאווענען און טון רצון השם, איך האב אבער געשפירט א חסרון אין מיין עבודות השם, איך האב געשפירט ווי עפעס פעלט מיר; אזוי ווי דער רבי האט דערציילט די מעשה פונעם רב און בן יחיד (ספורי מעשיות, מעשה ח), דער בן יחיד האט געשפירט אז עפעס פעלט אים אין לעבן.

ביז דער אייבערשטער האט אויף מיר רחמנות געהאט, איך האב געפונען א קליין ספר, ספר אשר בנחל חלק כז, און עס האט זיך מיר געעפנט א נייע וועלט. איך האב אנגעהויבן שפירן אז עס איז דא א וועג צו ווערן אן ערליכער איד - דורך רעדן צום אייבערשטן, דורך שמועסן מיט'ן אייבערשטן; מען קען זיין דא אויף די וועלט, מען קען עסן, שלאפן, זיין א מענטש צווישן מענטשן, און זיין דבוק צום אייבערשטן; דורך רעדן צום אייבערשטן, דורך התבודדות ותפילה - ווערט דער מח צוגעקלעבט צום אייבערשטן.

***

וועלכע ספעציעלע זאכן און הדרכות האט דער ראש ישיבה מקבל געווען פון מוהרא"ש בחיים חיותו?

אויף אייער פראגע, וועלכע ספעציעלע זאכן און הדרכות איך האב מקבל געווען פון מוהרא"ש בחיים חיותו; עס איז שווער אראפצושרייבן אין איין בריוו אלע שיינע זאכן וואס איך האב זוכה געווען צו הערן פון מוהרא"ש, איך וועל אייך שרייבן דריי שיינע זאכן וואס איך האב זוכה געווען צו הערן פון מוהרא"ש; דריי וויכטיגע יסודות וואס האט געטוישט מיין לעבן צום גוטן.

ערשטנס א וועג ווי אזוי צו לערנען און ענדיגן כל התורה כולה; מוהרא"ש האט אונז געלערנט א "סדר דרך הלימוד" פאר יעדן איינציגסטן מענטש צו קענען לערנען און ענדיגן כל התורה כולה, אפילו מען פארשטייט נישט ביים אנהויב וואס מען לערנט - זאל מען זיך נישט אפשטעלן, נאר ווייטער לערנען; מען זאל זאגן די ווערטער פון די תורה אפילו בלא הבנה כלל. מען זאל פרובירן זיך קאנצעטרירן צו פארשטיין וואס מען לערנט; אז מען פארשטייט איז גוט, און אז מען פארשטייט נישט - זאל מען ווייטער גיין, ווייטער זאגן די ווערטער, זיך נישט אפשטעלן; מען זאל לערנען און לערנען ביז מען וועט זוכה זיין צו פארשטיין (כמבואר בשיחות הר"ן, סימן עו).

*

צווייטנס האב איך געהערט פון מוהרא"ש די זאך פון התבודדות; ווי די גאנצע לעבן טוישט זיך צום גוטנס ווען מען רעדט און מען שמועסט מיט'ן אייבערשטן כידבר איש אל רעהו, דאס איז ביי מיר געווען די שטערקסטע זאך וואס איך האב באקומען פון מוהרא"ש.

אפילו איך בין אויפגעוואקסן אין א שטוב פון אמונה, אלע ווייסן פון תפילה, מיינע עלטערן זענען זייער ערליכע אידן, אבער אויף לעובדא ולמעשה, איך זאל אנהויבן לעבן מיט'ן אייבערשטן, זיין צוגעקלעבט צום אייבערשטן - האב איך באקומען ביי מוהרא"ש; קענען שמועסן מיט'ן אייבערשטן, רעדן צו אים אזוי ווי מען רעדט מיט א גוטער פריינט.

*

דריטנס האב איך מקבל געווען פון מוהרא"ש אכטונג צו געבן אויף מיין ווייב תחי'. איידער מיין התקרבות האב איך געמיינט אז שלום בית איז א שיינע זאך צו האבן, איך האב דאס נישט אגעקוקט ווי א זאך וואס האט מיט עבודת השם. מוהרא"ש זכרונו לברכה האט מיר געלערנט אז שלום בית איז זייער א וויכטיגע זאך פאר עבודת השם, צו זיין אן ערליכער איד; מען מוז רעדן שיין אין שטוב, מען מוז רעדן שיין צו די ווייב, קיינמאל זיך נישט טענה'ען מיט איר; נאר אזוי קען מען האבן א ריינע מח מחשבה און ווערן א גרויסער צדיק.

*

איך האב גארנישט באקומען עפעס ספעציעל מער פון אנדערע; מוהרא"ש האט איבערגעלאזט פאר יעדן איינעם ספרים אן א שיעור און טויזנטער בריוו, חיזוק און עצות ארויסגענומען פון הייליגן רבינ'ס ספרים, אראפגעברענגט פאר אונזערע קליינע פארשמירטע מוחות, מיר זאלן אויך האבן אן השגה און פארשטיין דעם רבינ'ס עצות.

מוהרא"ש זכרונו לברכה האט מיר גארנישט ספעציעל געזאגט; איך האב געהאט די זכי' פאר צען יאר יעדע וואך ליל שישי נאכן שיעור אריינצוגיין צו מוהרא"ש זכרונו לברכה אל הקודש פנימה, מוהרא"ש פלעגט רעדן מיט מיר לענגער ווי מיט אנדערע, מוהרא"ש פלעגט רעדן מיט מיר אסאך מאל א שעה אדער מער; די חברים פלעגן מיר פרעגן: "וואס האט מוהרא"ש גערעדט? וואס האט מוהרא"ש דערציילט?" איך פלעג זיי זאגן: "מוהרא"ש האט גארנישט דערציילט עפעס סודות וואס נאר איך מעג וויסן און אנדערע נישט, מוהרא"ש האט מיט מיר געשמועסט וואס עס שטייט אין די בריוו"; זאכן וואס איז נוגע צו פירן א ישיבה, א חדר, א בית חנוך לבנות, ווי אזוי צו פירן אינגעלייט וכו', פון סדר דרך הלימוד און פון די זיסע עצות פון רבי'ן. אסאך מאל איז געווען פרטיות'דיגע שאלות ווי אזוי זיך צו פירן מיט די תלמידים, אדער ווי אזוי זיך אן עצה צו געבן מיט די מחלוקות וואס איז געווען קעגן מיר; אלעס שטייט געשריבן אין די ספרים און קונטרסים, ווער עס וועט לערנען די ספרים וועט אלעס זען.

מוהרא"ש זכרונו לברכה דערציילט וועגן דעם ספר מגילת סתרים (ספר פעלת הצדיק, סימן תרח) דער רבי האט דערציילט פאר רבי נתן און רבי נפתלי אלעס וואס וועט זיין ביז משיח וועט קומען, רבי נתן האט דאס אפגעשריבן אין ראשי תיבות און דאס איבערגעגעבן פאר רבי נחמן טולטשינער זכרונו לברכה, ער האט דאס איבערגעגעבן פאר זיין זון, דער גרויסער צדיק רבי אברהם זכרונו לברכה, ער האט דאס איבערגעגעבן פאר רבי לוי יצחק בענדער זכרונו לברכה און ער האט דאס איבערגעגעבן פאר מוהרא"ש זכרונו לברכה. אלע פרעגן 'פארוועם האט דאס מוהרא"ש איבערגעגעבן?' דער ענטפער איז: מוהרא"ש האט דאס אריינגעלייגט אין ספר אשר בנחל, ווער עס לערנט דעם ספר קען זען און פארשטיין וואס וועט זיין דער גאנצער סדר ביז משיח וועט קומען, אמן ואמן.

***

עס זענען דא אסאך צדיקים אויף דער וועלט, ווי אזוי קען מען אבער ארויסברענגען די ספעציעלע מעלות און אייגנארטיגקייט פון מוהרא"ש זכרונו לברכה?

אויף אייער פראגע, עס זענען דא אסאך צדיקים אויף דער וועלט, וואס זענען אבער די ספעציעלע מעלות און אייגנארטיגקייט פון מוהרא"ש אלס פערזענליכקייט; מוהרא"ש האט זיך מוסר נפש געווען פאר אידישע קינדער, מוהרא"ש פלעגט זאגן: "איך וואלט ווען געקענט נעמען די עצות, חיזוק און שכל פון רבי'ן און לעבן מיט דעם פאר מיר אליינס, זיך איינשפארן אין א ספרים צימער, לערנען א גאנצן טאג און א גאנצע נאכט, און זיין דבוק צום אייבערשטן מיט די גרעסטע מאס דביקות"; דאס ווייסטו, אז מוהרא"ש האט זייער ליב געהאט ספרים, מוהרא"ש פלעגט זאגן: "יעדער מענטש האט זיינע תאוות, מיין תאוה איז ספרים"; יעדע ספר וואס איז ארויס לאור עולם האט מען געברענגט פאר מוהרא"ש, מוהרא"ש האט געהאט אנגעגרייט מענטשן פאר דעם, זיי זענען געווען ממונה צו גיין יעדן טאג אין די ספרים געשעפטן אויפזוכן פאר אים נייע ספרים, זיי האבן געברענגט יעדע ספר וואס איז ארויסגעקומען פאר מוהרא"ש זכרונו לברכה.

מוהרא"ש זכרונו לברכה וואלט ווען געקענט פארשפארן זיין טיר און זיין פארנומען א גאנץ לעבן מיט לערנען און דאווענען, מוהרא"ש האט אבער אנדערש געטון, ער האט אלעס אוועקגעלייגט, ער האט עוסק געווען זיין גאנץ לעבן מיט אידישע קינדער, זיי ברענגען צום אייבערשטן, זיי ווייזן די רחמנות פונעם אייבערשטן; ער האט זיך פארשמירט מיט בלאטע צו העלפן אידישע קינדער.

מיר געפונען, דוד המלך האט געזאגט (ברכות ד.): "וַאֲנִי יָדַי מְלוּכְלָכוֹת בְּדָּם", מיינע הענט זענען פארשמירט צו מטהר זיין אידישע קינדער; דאס האט מוהרא"ש זכרונו לברכה געטון, ער האט זיך אוועקגעגעבן זיין גאנץ לעבן פאר אידישע קינדער; אלע האבן געלאכט פון אים, אלע האבן געשפעט פון אים; עד היום וועסטו הערן מענטשן רעדן קעגן דעם צדיק.

מוהרא"ש האט קיינעם נישט שלעכטס געטון, ער האט סך הכל געשריבן ספרים און קונטרסים פון נושאים וואס קיינער וויל נישט רעדן פון דעם, מחזק זיין בחורים און מיידלעך זיי זאלן נישט אויפגעבן אפילו זיי זענען אראפגעפאלן אין פגם הברית, זיי זענען נכשל געווארן אין די הארבע עבירה רחמנא לצלן; זאלן זיי נישט טראכטן אז זיי זענען דערנאך, זיי זאלן וויסן אז דער אייבערשטער נעמט אן זייער תשובה; אויב זיי וועלן זיך מתבודד זיין, זיי וועלן זיך אויס'טענה'ען מיט'ן אייבערשטן און שרייען צו אים: "הייליגער באשעפער איך וויל זיך צוריקקערן צו דיר, זיי מיר מוחל אויף מיינע עבירות; איך זאג דיר צו איך גיי שוין זיין גוט, איך גיי זיין ערליך" - נעמט דער אייבערשטער זיי אן.

עס דרייען זיך ארום טויזנטער און צענדליגער טויזנטער בחורים און מיידלעך פארלוירן, צעבראכן, אליינס; קיינער ווייסט נישט זייער צער וואס זיי גייען אריבער, נאר דער אייבערשטער ווייסט און זעט זייער הארץ, זיי ווילן אזוי שטארק זיין גוט, זיי ווילן זיין אפגעהיטן אבער זיי קענען נישט, זיי פאלן אין שאול תחתיות, זיי זענען אבער נישט שולדיג; צו זיי איז מוהרא"ש געקומען און זיי מחזק געווען, מוהרא"ש זכרונו לברכה האט זיי געשריבן טויזנטער בריוו זיי זאלן נישט אויפגעבן, זיי זאלן זיך אויס'טענה'ען מיט'ן אייבערשטן.

מוהרא"ש זכרונו לברכה האט געזאגט כמה פעמים און דאס געשריבן, ווען ער וועט ארויפקומען אויבן אין הימל וועט ער זיך אננעמען פאר בחורים און מיידלעך, ער וועט איבערדרייען דעם בית דין של מעלה, ער וועט טענה'ען פאר די אלע וואס מען האט אראפגעווארפן אין פגם הברית, ער וועט זאגן פאר די מקטריגים זיי זאלן אראפקומען זיין דא אויף דער וועלט, וועלן זיי זען אז עס איז נישט מעגליך צו זיין אפגעהיטן נאר אז מען האט חתונה; ווילאנג מען איז א פלג גוף - איז מען אין א סכנה.

*

עס זענען דא אסאך צדיקים אויף די וועלט, אבער די ספעציעלע אייגנארטיגקייט פון מוהרא"ש איז געווען, אז אים איז נישט גענוג געווען אז ער ווייסט א וועג ווי אזוי צו לערנען, עס האט געברענט אין אים אויסצולערנען פאר אלעמען אז עס איז דא א וועג פאר יעדן איינעם ווי אזוי צו לערנען און ווערן א גרויסער צדיק.

מוהרא"ש האט געדרוקט און פארשפרייט דעם "סדר דרך הלימוד" פון הייליגן רבי'ן, א וועג צו לערנען אפילו מען פארשטייט נישט, דורך זאגן בלויז די ווערטער פון תורה.

פרעגט נישט; מען האט חוזק געמאכט, מען האט געשפעט; עד היום שפעט מען פון דעם "סדר דרך הלימוד", אפילו אין ברסלב וואס זיי וואלטן ווען געדארפט זיין די ערשטע דאס צו טון, דאס איז דאך נישט מוהרא"ש'ס אייגענע אויסגעטראכטע וועג, דאס איז די וועג פון הייליגן רבי'ן, קוק אריין אין שיחות הר"ן סימן עו באריכות, וואו עס שטייט אז מען דארף נישט ביים לערנען נאר זאגן די ווערטער, "וּמִמֵּילָא יָבִין, וְאִם לֹא יָבִין תֵּכֶף, יָבִין אַחַר כָּךְ, וְאִם לֹא יָבִין אַחַר כָּךְ מַה בְּכָךְ? וְכוּ'" זיי האבן אפגע'חוזק'ט.

פון די אנדערע זייט האבן טויזנטער מענטשן באקומען א וועג צו לערנען. מוהרא"ש האט גערעדט פונעם סדר דרך הלימוד ביי יעדע שיעור, ער האט זיך געבעטן ביי אונז: "הויבט אן זאגן משניות", "הויבט אן זאגן גמרא", "זוכט נישט צו פארשטיין, ביים סוף וועט איר פארשטיין", עס האט געקענט אויסקוקן ווי איינער בעט זיך מען זאל אים א טובה טון, אזוי פלעגט מוהרא"ש אונז בעטן; ער האט זיך געבעטן מיר זאלן דאס אננעמען פאר אונזער אייגענע טובה, מיר זאלן זיך נישט דארפן שעמען ווען מען וועט אונז פרעגן די שווערע פראגע (תנא דבי אליהו רבה, א): "עֲמוֹד וַעֲרוֹךְ מִקְרָא שֶׁקָרִיתָ", הויב אן זאגן מקרא וואס דו האסט געלערנט, "עֲמוֹד וַעֲרוֹךְ מִשְׁנָה שֶׁשָׁנִיתָ", הויב אן זאגן משניות וואס דו האסט געלערנט; קיינער טראכט נישט פון די שאלה, מען טראכט נאר פון זאכן פון די וועלט; דער צדיק האט רחמנות אויף אונז, ער טראכט וואס וועט זיין אויבן אין הימל ווען מען וועט פרעגן 'וואס האסטו געלערנט?' ווי גרויס וועט זיין די בושה, ווי גרויס וועט זיין די שאנד; מען וועט זיך נישט וויסן וואו אהין צו טון.

*

עס זענען דא אסאך צדיקים אויף די וועלט, אבער די ספעציעלע אייגנארטיגקייט פון מוהרא"ש זכרונו לברכה איז געווען, אז אים איז נישט גענוג געווען אז ער ווייסט א וועג ווי אזוי צו זיין דבוק צום אייבערשטן, עס האט געברענט אין אים דאס אויסצולערנען פאר אלעמען, עס איז דא א וועג פאר יעדן איינעם צו זיין דבוק צום אייבערשטן און ווערן א גרויסער צדיק. ער האט געשריבן אזויפיל בריוו פון אלע סארט זאכן און אלעס קומט צוריק צום זעלבן מכוון, אלע בריוו ענדיגט זיך מיט איין עצה: "בעט דעם אייבערשטן", "רעד צום אייבערשטן", "שמועס זיך אויס מיט'ן אייבערשטן"; נישט קיין חילוק ווער דו ביסט, וואס דו טוסט, ווי אזוי דו פירסט זיך - דערצייל אלעס דעם אייבערשטן, דערצייל אים ווי שווער עס איז דיר, דערצייל אים ווי דער יצר הרע ווארפט דיר אראפ איין מאל און נאכאמאל; דאס רעדן צום אייבערשטן ברענגט דביקות בשם.

*

עס זענען דא אסאך צדיקים אויף די וועלט, אבער די ספעציעלע אייגנארטיגקייט פון מוהרא"ש איז געווען, אז אים איז נישט גענוג געווען אז ער ווייסט א וועג ווי אזוי צו לעבן א חיים טובים, זיך אויסקומען מיט מענטשן, מיט עלטערן, ווייב און קינדער; עס איז אים געגאנגען אין לעבן דאס אריינצוברענגען אין די גאנצע וועלט.

*

דאס איז א קליינע ברעקעלע השגה וואס מיר קענען זאגן, וואס מיר פארשטייען און מיר זעען - וואס דער צדיק איז געווען.

***

דער ראש ישיבה איז זוכה מחזק צו זיין אזויפיל אידישע קינדער מיט די הערליכע דרשות, ווען און ווי אזוי האט דער ראש ישיבה אנגעהויבן מיט די זיכוי הרבים, איבערצוגעבן די לימודים פאר אנדערע אידן און זיי מחזק זיין?

אויף אייער פראגע ווען און ווי אזוי האט דער ראש ישיבה אנגעהויבן מיט די זיכוי הרבים, איבערצוגעבן די לימודים פאר אנדערע אידן און זיי מחזק זיין; מוהרא"ש זכרונו לברכה האט מיר געזאגט איך זאל עפענען די ישיבה, רעדן צו די בחורים פון סדר דרך הלימוד און פון די עצות פון רבי'ן. מיט די צייט האבן די בחורים אנגעהויבן אפצוכאפן די דרשות און דאס ארויסגעגעבן פאר אנדערע בחורים, עס האט זיך אנגעהויבן א התעוררות אין אנדערע ישיבות, בחורים האבן זיך צוגעכאפט צום "סדר דרך הלימוד", שפעטער זענען געקומען אינגעלייט פון ארץ ישראל, זיי האבן אנגעהויבן מתרגם זיין די דרשות פאר די וואס פארשטייען נישט אידיש זיי זאלן אויך פארשטיין, נאכדעם זענען געקומען וואס זענען מתרגם אויף ענגליש און אויף ספאניש; עס וועט נאך זיין אויף אלע שפראכן.

*

יארן צוריק ווען עס האבן אנגעהויבן ווערן חתנים אין ישיבה האט מוהרא"ש מיר געזאגט איך זאל געבן שיעורים פאר חתנים און אברכים, דעמאלט פלעגט זיין שיעורים נישט באופן קבוע, נאר שטילערהייט פאר תלמידי הישיבה, מוהרא"ש האט דעמאלט געלעבט איז דאס געווען אויף א קליינעם פארנעם.

שפעטער ווען מוהרא"ש איז נסתלק געווארן בין איך געגאנגען מנחם אבל זיין די רעבעצין עליה השלום, זי האט מיר זייער ליב געהאט; זי האט זיך זייער צואוויינט, זי האט מיר דעמאלט געזאגט א ווארט וואס איז מיר זייער אריין אין מיינע ביינער, דאס האט געטוישט מיין מהלך מחשבה, פון דעמאלט האב איך אנגעהויבן מיט שיעורים און דרשות באופן קבוע.

די רעבעצין האט מיר דעמאלט געזאגט א זאך וואס זי האט קיינעם נישט געזאגט, זי האט מיר געזאגט מיט בכיות נוראות: "וואס זאל איך טון, איך האב נישט געהאט די שכל, איך האב נישט געפאלגט מוהרא"ש"; איר ווייסט דאך זיכער, ווען די רעבעצין האט באקומען די שרעקליכע מחלה לא עלינו ולא עליכם האט מוהרא"ש זיך געבעטן ביי איר, ביי די קינדער און אייניקלעך אז מען זאל איר נישט געבן די שארפע קימא טערעפי, מוהרא"ש האט געזאגט: "אויב מען וועט געבן פאר מיין ווייב די שארפע מעדעצין וועל איך אוועקגיין נאך פאר איר פון די וועלט, און נאכדעם וועט זי אוועק גיין פון די וועלט, און אויב וועט זי נישט נעמען קיין מעדעצין וועט זי זיין געזונט און שטארק און איך וועל אויך בלייבן לעבן"; זיי האבן זיך אלע אויסגעלאכט, זיי האבן נישט געהאט קיין אמונת חכמים, זיי האבן גערופן דאקטורים מיט רבנים זאלן פארדרייען דעם קאפ.

למעשה האט זיך מוהרא"ש געהאלטן פעסט, און ווער עס איז אריינגעקומען צו אים האט מוהרא"ש זיך געבעטן: "פאלגט מיר, געבט נישט מיין ווייב קיין טריטמענטס, נאר אזוי וועט זיין א ישועה"; למעשה האט מען נישט געפאלגט, מען האט אנגעהויבן געבן טריטמענטס פאר די רעבעצין, און אזוי ווי מוהרא"ש האט געזאגט - אזוי איז געווען, מוהרא"ש איז קודם נסתלק געווארן.

דעמאלט בין איך געקומען מנחם זיין, האט זי געוויינט זייער ביטערליך צו מיר, זי האט מיר געזאגט: "פארוואס האב איך נישט געפאלגט? פארוואס האב איך זיך געהאלטן קלוגער?!" דעמאלט האט זי מיר געזאגט א ווארט וואס איז מיר אריין אין מיינע ביינער, זי האט מיר געזאגט: "אויב דו וועסט נישט צאמנעמען די אינגעלייט און די בחורים, זיי ווייטער מחזק זיין - וועט דיר מיין מאן האקן אויפ'ן קאפ מיט א שטעקן, איך ווארן דיר אויב דו וועסט לאזן צעפאלן די שיינע חבורה", זי האט עס געזאגט אין ענגליש און מיין ווייב האט מיר דאס איבערגעטייטשט; דאס האט מיר געמאכט איך זאל צאמנעמען די חברים און תלמידים, איך האב גענומען אלע אינגעלייט און זיי אנגעהויבן מחזק זיין ביתר שאת וביתר עוז.

***

דער ראש ישיבה איז מחזק און מקרב אזויפיל בחורים פון אלע סארט שיכטן און קרייזן פון כלל ישראל, יעדער וויל הערן און מקבל זיין, וואס איז דער סוד פון די געוואלדיגע הצלחה?

אויף אייער פראגע, דער ראש ישיבה איז מחזק און מקרב אזויפיל בחורים פון אלע סארט שיכטן און קרייזן פון כלל ישראל, יעדער וויל הערן און מקבל זיין, וואס איז דער סוד פון די געוואלדיגע הצלחה; דער רבי זאגט אויס דעם סוד ווי אזוי מען קען מצליח זיין מען זאל אננעמען די דיבורים, דער רבי זאגט (לקוטי מוהר"ן חלק א', סימן כט): "לֹא כָּל דִּבּוּר נִקְרָא דִּבּוּר, כִּי דִּבּוּר שֶׁאֵינוֹ נִשְׁמָע וְנִתְקַבֵּל אֵינוֹ נִקְרָא דִּבּוּר", ווען מען רעדט און קיינער הערט נישט אויס וואס מען רעדט - הייסט עס כאילו מען האט נישט גערעדט, נאר ווען מען הערט אויס וואס מען רעדט - דעמאלט איז א סימן אז דער מענטש רעדט, אזוי ווי עס שטייט (תהלים יט, ד) "אֵין אֹמֶר וְאֵין דְּבָרִים, בְּלִי נִשְׁמָע קוֹלָם", וואס איז די סוד מען זאל אויסהערן? "וְעִקַּר מַה שֶּׁנִּתְקַבֵּל הַדִּבּוּר, הוּא מֵחֲמַת הַטּוֹב שֶׁיֵּשׁ בּוֹ, כִּי טוֹב הַכֹּל חֲפֵצִים", אלע האבן ליב צו הערן גוטע ווערטער, ווען מען רעדט גוטע ווערטער, מען רעדט פאזעטיוו - הערט מען אויס די דיבורים, "וְעַל כֵּן כְּשֶׁיֵּשׁ טוֹב בְּהַדִּבּוּר, אֲזַי הַדִּבּוּר נִשְׁמָע וְנִתְקַבֵּל", דעריבער, ווען מען רעדט גוטע ווערטער וועלן אלע צוהערן וואס מען רעדט, "אֲבָל כְּשֶׁאֵין טוֹב בְּהַדִּבּוּר אֵינוֹ נִתְקַבֵּל", אבער אויב רעדט מען נישט קיין שיינע ווערטער - וועט מען דאס נישט אננעמען, "וְאֵיךְ עוֹשִֹין הַטּוֹב בְּהַדִּבּוּר?" ווי אזוי קען א מענטש זוכה זיין צו רעדן פאזעטיוו, צו רעדן איינגענעמע ווערטער, מענטשן זאלן אים אויסהערן און אננעמען וואס ער זאגט? "הוּא עַל יְדֵי שֶׁלּוֹקְחִין הַדִּבּוּר מֵהַדַּעַת, אֲזַי יֵשׁ בּוֹ טוֹב, אֲבָל כְּשֶׁהַדִּבּוּר בְּלֹא דַּעַת, אֲזַי אֵין בּוֹ טוֹב", אז מען רעדט מיט שכל; ווען מען רעדט שכל'דיגע ווערטער - דעמאלט איז דא גוטס אין די ווערטער און אלע נעמען דאס אן, אבער אז נישט - זענען די ווערטער נישט גוט, "וּלְהָקִים וּלְרוֹמֵם אֶת הַדַּעַת הוּא עַל יְדֵי שֶׁבַח הַצַּדִּיקִים, כְּשֶׁמְּשַׁבְּחִין וּמְפָאֲרִין אֶת הַצַּדִּיקִים, עַל יְדֵי זֶה נִתְרוֹמֵם הַדַּעַת", און דער רבי ענדיגט: ווי אזוי קומט מען צו האבן שכל? אז מען רעדט פון דאס גרויסקייט פון צדיקים.

דאס איז דער סוד ווי אזוי מען קען מצליח זיין ווען מען רעדט צו מענטשן, בפרט צו בני הנעורים - זיי זאלן אננעמען די דיבורים. אז מען רעדט פון צדיקים, מען רעדט התחזקות, מען ווייזט די רחמנות וואס דער אייבערשטער האט צו אידישע קינדער, דער אייבערשטער ווארט מען זאל זיך צוריקקערן צו אים, נישט קיין חילוק ווי ווייט דער מענטש זאל זיין איינגעזינקען אין טומאה קען ער זיך צוריקקערן צום אייבערשטן - די דיבורים איז נתקבל על הלב, מען רעדט פאזיטיוו, מען ווייזט די רחמנות פונעם אייבערשטן - דאס האבן מענטשן ליב צו הערן.

***

וואס איז דא אין ברסלב אז עס ציט צו זיך אזויפיל אידן? מיט וואס האט ברסלב'ע חסידות אן ענטפער און עצה פאר די פילע פראבלעמען און ספיקות וואס מוטשעט דעם היינטיגן דור?

אויף אייער פראגע וואס איז דא אין ברסלב אז עס ציט צו זיך אזויפיל אידן? מיט וואס האט ברסלב'ע חסידות אן ענטפער און עצה פאר די פילע פראבלעמען און ספיקות וואס מוטשעט דעם היינטיגן דור; דאס וואס מיר האבן פריער גערעדט - דאס איז די סיבה פארוואס מענטשן ציען זיך צום הייליגן רבינ'ס ווערטער, דער רבי געבט חיזוק, דער רבי לאזט נישט פאלן, די חיזוק וואס מען באקומט ביים רבי'ן - געפונט מען נישט ערגעץ אנדערש, דער רבי לאזט זיך אראפ צו די נידריגסטע מענטש און ווייזט א וועג צוריק צו קומען צום אייבערשטן.

וויסן זאלט איר, מענטשן זענען היינט זייער צעבראכן, מענטשן זענען זייער דורשטעריג פאר חיזוק, אידישע קינדער בענקען זיך זייער צום אייבערשטן, הַכֹּל חֲפֵצִים לְיִרְאָה אֶת שְׁמֶךָ (לקוטי מוהר"ן חלק ב', סימן עג) מיט א שטארקע בענקשאפט וואס איז נאך קיינמאל נישט געווען; פון די אנדערע זייט זענען די נסיונות היינט זייער שטארק, מענטשן פאלן זייער גרינג אראפ און דאס צעברעכט זייער שטארק, מען שפירט אז מען איז שוין פארפאלן; ביז מען הערט דעם קול פון רבי'ן (ליקוטי מוהר"ן, חלק ב', סימן עח): "אֵין שׁוּם יֵאוּשׁ בָּעוֹלָם כְּלָל, קַיין יִאוּשׁ אִיז גָאר נִיט פַאר הַאנְדִין"; נישטא קיין ייאוש! יעדער איינער קען ווערן א גרויסער צדיק, דארפסט נאר שרייען צום אייבערשטן, אים בעטן ער זאל רחמנות האבן אויף דיר, דיר מוחל זיין און דיך מקרב זיין צו אים.

דאס איז דער ענטפער פארוואס ברסלב ציט אזויפיל מענטשן, ווייל עס איז נישטא קיין מענטש, קיין משפחה - וואס דארף נישט קיין חיזוק.

***

חסידות ברסלב ווערט היינט זייער צעשפרייט און געעפנט אויף גאר א ברייטע פארנעם, קעגן וואס עס איז געווען פאר פופציג יאר צוריק; וואס איז די סיבה פון דעם געבענטשטן טויש, וואס האט פאסירט?

אויף אייער פראגע פארוואס חסידות ברסלב ווערט היינט אזוי צעשפרייט און געעפנט אויף גאר א ברייטע פארנעם, קעגן וואס עס איז געווען פאר פופציג יאר צוריק; איך ווייס נישט וואס איז געווען פופציג יאר צוריק, איך האב געהערט פון מוהרא"ש זכרונו לברכה וואס איז געווען פופציג יאר צוריק; עס איז נישט געווען קיין מנין אידן וואס האבן געוויסט ווי אזוי מען זאגט ארויס דאס ווארט "ב-ר-ס-ל-ב", דורך הפצה האט מוהרא"ש אריינגעברענגט דעם הייליגן רבי'ן אין די גאנצע וועלט, נישטא קיין מענטש וואס זאל נישט וויסן פון רבי'ן און נישט נעמען חיזוק פון רבי'ן; אפילו די מתנגדים לעבן אויך פון רבי'ן, זיי ווייסן נישט; זיי מיינען אז זיי האבן חיזוק פון דעם און יענעם, זיי ווייסן נישט אז דער בעל דרשן פון וועם זיי נעמען חיזוק - ער נעמט חיזוק פון רבי'ן.

*

מיר שטייען שוין נענטער צו ווערן אויסגעלייזט. מוהרא"ש זכרונו לברכה זאגט (פעלת הצדיק, סימן תתלו הערה צ) מען האט געפרעגט רבי נפתלי ער זאל ארויסגעבן עפעס סודות פון מגילת סתרים, זאכן וואס דער רבי האט פאראויסגעזאגט וואס וועט זיין ביז משיח וועט קומען, האט רבי נפתלי געזאגט מיט א שמייכל: "ווען די וועלט וועט אננעמען דעם לקוטי מוהר"ן קען מען זיך רעכטן אויף משיח"; דאס זעט מען היינטיגע טעג, ווי עס גייט אריין דעם רבינ'ס זאך אין די וועלט מער און מער, עס ווערן מקורב פון אלע שיכטן און פון אלע קרייזן, און וויפיל מען זעט און וויפיל מענטשן שטעלן זיך ארויס - איז דאס נאך גארנישט וויפיל לעבן פון רבי'ן; אלע האבן חיות פון רבי'ן.

די אדמורי"ם ווייסן נישט אז אלע זענען שטילערהייט ברסלב'ער חסידים, באלד וועט די פייגל געבן א פייף און אלע וועלן פליען מיט'ן פייגל קיין אומאן. אזוי האט דער רבי דערציילט (חיי מוהר"ן, סימן תרג) עס איז דא א פייגל וואס לייגט זייער אסאך אייער, די פייגל לייגט אזויפיל אייער אז עס איז נישט מעגליך פאר די פייגל צו זיצן אויף די אייער און געבוירן פייגלעך, האט דער אייבערשטער אריינגעלייגט אינעם פייגל א טבע אז זי שווינדלט אריין אייער אין אנדערע נעסטן. די פייגל פון די אנדערע נעסטן כאפן נישט, זיי ווייסן נישט פון דעם שפיל, זיי מיינען אז דאס זענען זייערע אייער, די פייגל פון די אנדערע נעסטן זיצן אויף די אייער ביז עס ווערן געבוירן פייגלעך, אזוי טוט די פייגל מיט אסאך נעסטן, אלע פייגלעך מיינען אז די אייער זענען זייערע אייער, ביז די פייגל, די עכטע מאמע - געבט א פייף, און ווען די אלע געבוירענע פייגלעך הערן די פייף הייבן זיך אלע אויף פון זייער נעסט און פליען מיט די עכטע מאמע.

רבי נתן ענדיגט דעם שיחה: "וְהַנִּמְשָׁל מוּבָן מְעַט לְמִי שֶׁיּוֹדֵעַ אֵיזֶה רֶמֶז מֵעִנְיַן גְּדֻלַּת עֵסֶק הַנְהָגַת שֶׁל רַבֵּנוּ זִכְרוֹנוֹ לִבְרָכָה עִם הָעוֹלָם", די נמשל פארשטייען שוין די וואס ווייסן ווי אזוי דער רבי מאכט מיט זיינע מקורבים, מען מיינט זיי באלאנגען צו אנדערע חסידות'ן, צו דעם רבי'ן, צו דעם מפורסם וכו' וכו', אבער באמת זענען זיי דעם רבינ'ס אייער, באלד וועט דער רבי געבן א פייף און אלע וועלן קומען קיין אומאן, איבערלאזן זייערע נעסטן און קומען צום הייליגן רבי'ן.

איך האף אז איר וועט זיין צופרידן מיט די תשובות און עס וועט ארויסקומען א תועלת פון דעם.

***

איך וויל אייך בעטן איין קליינע בקשה, היות איר געבט ארויס א ספר, איר נעמט צוזאם פון אלע תלמידי היכל הקודש און פון אלע וואס פאררופן זיך תלמידי היכל הקודש, זאלט איר אריינדרוקן די פאר שירות:

טייערע ליבע תלמידי היכל הקודש, דער רבי האט שוין געזאגט מיט הונדערטער יארן צוריק (חיי מוהר"ן, סימן שיט): "אֲנִי אֶעֱשֶׂה מִכֶּם כִּתּוֹת כִּתּוֹת", איך וועל מאכן פון אייך גרופעס גרופעס; דאס מיינט עס וועט זיין אסאך כיתות אין ברסלב, יעדער איינער וועט גיין דארט וואו זיין הארץ ציט אים, דארט וואו ער קען שעפן חיות אין עבודת השם; דעריבער זעען מיר וויפיל כתות עס איז דא אין ברסלב בכלל און יעצט אין היכל הקודש בפרט, אבער מיר מוזן זיך קענען ליידן איינער דעם צווייטן, מען טאר זיך נישט פיינט האבן.

איך בעט אייך, הערט אויף זיך פיינט האבן, לאזט אפ די פיינטשאפט איינער צום צווייטן. מוהרא"ש האט זיך מוסר נפש געווען זיין גאנצע לעבן עס זאל זיין שלום צווישן אונז, לאמיר זיך ליב האבן איינער דעם צווייטן. איר געדענקט דאך אלע אין אומאן די פייערדיגע תקיעת שופר דרשות, איך קען נישט פארגעסן די מראה נורא וואס איך האב געזען ביי מוהרא"ש; איך האב זוכה געווען צו זיין אין אומאן ביים הייליגן רבי'ן ראש השנה צוזאמען מיט מוהרא"ש צען יאר, פון שנת תשס"ו - וואס איז געווען מיין ערשטע ראש השנה ביים רבי'ן אין אומאן. איך האב נישט זוכה געווען צו הערן קיין לאנגע תקיעת שופר דרשה פון מוהרא"ש זכותו יגן עלינו, די לעצטע צען יאר האט מוהרא"ש נישט געגעבן קיין דרשה פאר שופר בלאזן, חוץ צוויי מאל האט מוהרא"ש גערעדט פאר בלויז צוויי מינוט, אבער מיט אזא געוויין... ווען איך דערמאן זיך נאר פון דעם וויין איך.

מוהרא"ש האט געוויינט און געזאגט: "איך האב נישט קיין כח צו רעדן, אבער איין זאך וויל איך אייך בעטן, ווער עס האט א שנאה אויף א צווייטן איד דא אין בית המדרש בעט איך אים ער זאל ארויסגיין פון בית המדרש" - מוהרא"ש האט געוויינט, קוים וואס ער האט געקענט רעדן, ער האט געבעטן פון זיין ריינע הארץ: "איך וויל האבן ריינע ד' אמות אן קיין מחלוקת, אן קיין שנאה איינער אויפ'ן צווייטן", יעדער וואס האט זיך געפונען אין שול האט תשובה געטון און זיך איבערגעבעטן איינער מיט'ן צווייטן. מען האט געזען וואס מוהרא"ש וויל באמת, ווי עס גייט אים אין לעבן מען זאל זיך נישט קריגן, אזוי ווי ער שרייבט אין די לעצטע בריוו וואס ער האט געשריבן אין שפיטאל אפאר שעה פאר'ן הסתלקות, פאר די אינגעלייט: "אִיר זָאלְט זִיךְ זֵייעֶר הִיטְן אַז עֶס זָאל נִישְׁט זַיין קַיין מַחְלוֹקֶת צְוִוישְׁן אַייךְ, עֶס גֵייט מִיר אִין לֶעבְּן אַז מַיינֶע תַּלְמִידִים זָאלְן זִיךְ הַאלְטְן צוּזַאמֶען מִיט שָׁלוֹם אוּן לִיבְּשַׁאפְט".

דאס זעלבע בעט איך אייך מיינע טייערע תלמידים ותלמידות, איך וויל ווייזן פאר מוהרא"ש: "רְאֵה בָּנַי שֶׁגִּדַּלְתִּי", קוק ווי מיר האבן א ריינע ד' אמות, מיר קריגן זיך נישט; מען זוכט נאר דאס גוטס איינער אויפ'ן צווייטן.

א פרייליכן יום טוב.

דער אייבערשטער זאל העלפן מיר זאלן שוין זוכה זיין צו (פסחים קטז:): "וְנֹאכַל שָׁם מִן הַזְּבָחִים וּמִן הַפְּסָחִים"; און צו (מיכה ז, טו): "כִּימֵי צֵאתְךָ מֵאֶרֶץ מִצְרָיִם אַרְאֶנּוּ נִפְלָאוֹת", אמן.

 בעזרת ה' יתברך

יום ד' פרשת כי תשא, ט"ו אדר א', שושן פורים קטן, שנת תשפ"ב לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

עס באדערט דיר אויך אויף די אלע מענטשן וואס מען וואלט זיי געקענט ראטעווען מיט די זיסע עצות און חיזוק פון מוהרא"ש, און יעצט ווען זיי האבן געהערט לשון הרע פון די בעלי לשון הרע זענען זיי אינגאנצן פארפאלן – דאס טוט דיר אויך וויי? נאך א מזל מוהרא"ש האט גערעדט קעגן זיי, ווען נישט וואלט איך נישט געבליבן ביי מוהרא"ש.

ווען איך בין מקורב געווארן צום הייליגן רבי'ן, איך בין אנגעקומען צו מוהרא"ש - זענען צו מיר געקומען מיינע חברים, זיי האבן מיר געזאגט: "וויסן זאלסטו אז מוהרא"ש איז נישט עכט ברסלב, די זקנים האבן געזאגט אז דאס איז נישט דעם רבינ'ס זאך"; מיר איז דאס געווען זייער שווער צו הערן, פון איין זייט האב איך שוין זוכה געווען צו טרעפן די גאלדענע בארג מיט'ן פערלנעם שלאס, נאכן אזוי לאנג זוכן האב איך ענדליך געפונען את שאהבה נפשי, עס האט זיך מיר געעפנט די אויגן, איך האב אנגעהויבן שפירן דעם אייבערשטן, אנגעהויבן רעדן צום אייבערשטן, אנגעהויבן זיך פרייען מיט מצוות, און דא פון די אנדערע זייט רעדן מיינע חברים בשם די ברסלב'ער זקנים אז דאס איז נישט דעם רבינ'ס זאך.

עס איז מיר געווארן אין מיין קאפ א וועלט מלחמה. איך בין ווייטער געקומען צו די שיעורים פון מוהרא"ש, און מוהרא"ש ברוח קודשו האט דאס געזען, האט ער אנגעהויבן רעדן פון די עבירה פון לשון הרע, אז די אלע וואס רעדן קעגן די ספרים און קונטרסים זענען גרויסע בעלי עבירה, אנדערש וואלטן זיי נישט גערעדט; אן ערליכער איד רעדט נישט אויף ספרים און קונטריסם וואס זענען מגלה ומפרסם דעם אייבערשטן. חכמינו זכרונם לברכה זאגן (תענית ז:): "כל אדם שיש לו עזות פנים מותר לשנאותו", אז דו זעסט אן עזות פנים - מעגסטו אים פיינט האבן, "מותר לקרותו רשע", מען מעג אים רופן רשע, און דאס איז א סימן אז ער איז א נואף; עס האט נישט צוטון ווער דער מענטש איז, ווער עס פארשעמט ערליכע אידן, ער איז מבזה ספרים און קונטרסים וואס זענען מגלה ומפרסם דעם אייבערשטן - זאל ער זיין ווער ער איז, איז ער א שליח פונעם שטן.

דו שרייבסט אז דו ביסט זיך מחי' מיט די שיעורים און די בריוו; דאס איז אלעס נאר בזכות מוהרא"ש זכותו יגן עלינו. איך בין גארנישט, וואס איך זאג - איז פון מוהרא"ש, און נאר בזכות דעם וואס מוהרא"ש פלעגט אזויפיל רעדן ביי די שיעורים, מגלה זיין די אלע וואס רעדן קעגן ספרים און קונטרסים וואס זענען מגלה מציאות השם - ווער זיי זענען, נאר בזכות דעם האב איך געהאט די כח צו פארבלייבן דא, און איך בעט דעם אייבערשטן איך זאל קיינמאל נישט אוועקגיין פון דעם הייליגן פלאץ, איך זאל שטענדיג געדענקען וואס דער צדיק געבט מיר.

דאס וואס דו שרייבסט אז עס שטערט דיר אויך פארוואס דער רבי האט גערעדט וכו'; טו תשובה, וועסטו נישט האבן די חוצפה צו האבן קשיות אויף צדיקים. דער רבי זאגט (לקוטי מוהר"ן חלק א', סימן לו): "דְּזֶה הוּא כְּלָל גָּדוֹל", דאס איז א גרויסע כלל, "שֶׁאִי אֶפְשָׁר לְשׁוּם אָדָם לְהַשִּׂיג וְלִתְפֹּס בְּדִבּוּרוֹ שֶׁל הַצַּדִּיק", מען קען נישט פארשטיין די ווערטער פונעם צדיק, "אִם לֹא שֶׁתִּקֵּן תְּחִלָּה אוֹת בְּרִית קֹדֶשׁ כָּרָאוּי", אויב מען האט נאכנישט מתקן געווען אות ברית קודש, "וַאֲזַי יָכוֹל לְהָבִין וְלִתְפֹּס דִּבּוּרוֹ שֶׁל הַצַּדִּיק", נאר נאכן מתקן זיין אות ברית קודש - קען מען פארשטיין די ווערטער פונעם צדיק. ווייל דער הייליגער זוהר זאגט "סִלּוּקָא דִּיסוֹדָא עַד אַבָּא וְאִמָּא", ווען א מענטש איז פוגם ביסוד גייט די פגם ביזן מח, "שֶׁהֵם בְּחִינַת חָכְמָה וּבִינָה, שֶׁהֵם י"ה, שֶׁהֵם מֹחִין, נִמְצָא כְּשֶׁתִּקֵּן אוֹת בְּרִית קֹדֶשׁ כָּרָאוּי אֲזַי הַמֹּחִין שֶׁלּוֹ בִּשְׁלֵמוּת, וְיָכוֹל לְהָבִין דִּבּוּרוֹ שֶׁל הַצַּדִּיק כְּפִי הַתִּקּוּן שֶׁל כָּל אֶחָד, כָּךְ הוּא הַשָּׂגָתוֹ", לויט וויפיל מען פאררעכט, מען טוט תשובה - נאר אזוי קען מען האבן אן השגה אינעם צדיק.

אז דו שרייבסט מיט חוצפה פארוואס דער רבי האט גערעדט אזוי וכו' - איז דא איין ענטפער: גיי וויין צום אייבערשטן, פאררעכט כאטשיג איין פגם, איין עבירה, כל שכן ווען מיר זענען איבער די אויערן מיט עבירות.

בעזרת ה' יתברך

יום ב' פרשת בשלח, ח' שבט, שנת תשפ"ב לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

שטארק זיך אין דיין עבודת השם יתברך, זיי ממשיך מיט די הייליגע עבודה פון פארשפרייטן דעם רבינ'ס חיזוק פאר אידישע קינדער. ווער עס איז עוסק אין הפצה פאררעכט אלע זיינע זינד, דאס איז דער גרעסטער תיקון פאר'ן מענטש. אזוי ווי דער הייליגער רבי זאגט (ספר המדות אות ניאוף, סימן מא): "תִּקּוּן לְהוֹצָאַת זֶרַע לְבַטָּלָה, שֶׁיִּשְׁתַּדֵּל לְהַחֲזִיר בְּנֵי אָדָם בִּתְשׁוּבָה", דער וואס ברענגט צוריק מענטשן צום אייבערשטן פאררעכט אלעס.

געב אכטונג אויף דיינע עלטערן, זיי מכבד דיינע עלטערן; דארפסט נישט דערציילן זאכן וואס שמעקט זיי נישט, רעד צו זיי נאר זאכן וואס זיי האבן ליב. פון די אנדערע זייט זאלסטו ווייטער עוסק זיין אין אנטרינקען ביימער, מקרב זיין נשמות ישראל לאבינו שבשמים. דער רבי האט אונז געהייסן מיר זאלן זיך באשעפטיגן מיט מקרב זיין אידישע קינדער צום אייבערשטן, רבי נתן זכרונו לברכה שרייבט (חיי מוהר"ן, סימן תקמג): "דער רבי פלעגט אונז מבזה זיין פארוואס מיר זענען נישט עוסק אין 'הפצה'; וּפַעַם אַחַת בְּלֵיל מוֹצָאֵי שַׁבָּת עָמַדְנוּ לְפָנָיו עִם כַּמָּה אֲנָשִׁים מֵהַחֲשׁוּבִים שֶׁלּוֹ, וְהוֹכִיחַ אוֹתָנוּ מְאֹד כַּמָּה שָׁעוֹת עַל עִנְיָן זֶה, איינמאל מוצאי שבת האט דער רבי אונז געגעבן מוסר אפאר שעה, היתכן מיר זענען נישט גענוג עוסק אין הפצה, וּפַעַם אַחַת קָרָא אוֹתָנוּ 'עֵצִים יְבֵשִׁים' עַל שֶׁאֵין אָנוּ מוֹלִידִים נְפָשׁוֹת שֶׁיִּתְקָרְבוּ לְהַשֵּׁם יִתְבָּרַךְ עַל יָדֵינוּ, 'טרוקענע ביימער' האט אונז דער רבי אנגערופן"; ווייל דער רבי האט געוואלט מיר זאלן עוסק זיין אין אנטרינקען ביימער - מקרב זיין אידישע קינדער צום אייבערשטן.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום א' פרשת כי תשא, שושן פורים, ט"ז אדר, שנת תשפ"א לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר

איך האב ערהאלטן דיין בריוו.

ווער עס ארבעט מיט א רבים, צום ביישפיל א מלמד וכדומה - איז זייער וויכטיג צו וויסן אז מען ארבעט פאר'ן אייבערשטן, מען ארבעט נישט פאר קיינעם אנדערש. אז מען ווייסט אז מען ארבעט פאר'ן אייבערשטן דעמאלט האט מען הנאה פון די ארבעט, אנדערש איז ווען מען מיינט אז מען ארבעט פאר דעם און פאר יענעם, דעמאלט ווען מען זעט ווי מענטשן פירן זיך, מען איז נישט מכיר טובה וכו' - באקומט מען חלישות הדעת.

דעריבער זאלסטו נישט ווערן צעבראכן אז עס איז אריבער דעם יום טוב פורים און די עלטערן האבן דיר נישט געגעבן קיין געלט; קוק נישט אויף דעם, דו וועסט באקומען באצאלט פונעם אייבערשטן, די תורה און מצוות פון דיינע תלמידים דאס זאל זיין דיין ציל, אך און וויי פאר מלמדים וואס ארבעטן צו באקומען געלט וכו', עס איז נישטא קיין געלט אין די וועלט וואס קען באצאלן מלמדים און מחנכים וואס לערנען מיט קינדער.

די הייליגע חכמים זאגן (בבא בתרא ח:) אויפ'ן פסוק (דניאל יב, ג): וּמַצְדִּיקֵי הָרַבִּים כַּכּוֹכָבִים לְעוֹלָם וָעֶד - "אֵלּוּ מְלַמְּדֵי תִּינוֹקוֹת", איינער וואס לערנט תורה מיט אידישע קינדער איז צוגעגליכן צו די שטערנס פון די וועלט; מוהרא"ש זכרונו לברכה פלעגט דאס זייער שיין מסביר זיין, אז פונקט ווי מען קען נישט ציילן די שטערנס פון די וועלט, אזוי קען מען נישט ציילן וויפיל זכותים א מלמד האט, ווייל ער פלאנצט איין אין די קינדער תורה, יראת שמים און אמונה פשוטה אינעם אייבערשטן.

אז דו ביסט מצליח מיט די קינדער זאלסטו אודאי ווייטער ממשיך זיין מיט די ארבעט; קלאפ ארויס די סארט מחשבות פון אפלאזן, דיין גאנץ לעבן זאלסטו בלייבן מלמד.

חכמינו זכרונם לברכה זאגן (עיין מגילה יג ע"ב; פרקי דרבי אליעזר פרק נ) אז מרדכי הצדיק איז געווען פון די גרעסטע אין די סנהדרין; מיט דעם אלעם ווען עס איז געווען די גזירה פון המן איז ער געגאנגען צאמנעמען טויזנטער קינדער, ער האט מיט זיי געדאווענט און אזוי מבטל געווען די גזירה (אסתר רבה ט, ד); עס האט אים געפאסט, אפילו ער איז געווען אזוי גרויס, ער איז געווען פון די ראשי סנהדרין - צו נעמען קינדער, צוויי און צוואנציג טויזנט קינדער - לערנען מיט זיי און אזוי מבטל געווען די גזירה. דארפן מיר דאך זיכער דאס טון, בפרט ווער עס האט די כח און השפעה אויף קינדער, צו לערנען תורה מיט קינדער - און אזוי ברענגען די גאולה.

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט האבן הצלחה אין אלע ענינים.

בעזרת ה' יתברך

יום ד' פרשת טהרה, ה' ניסן, שנת תשע"ט לפרט קטן

לכבוד ... נרו יאיר.

איך האב ערהאלטן דיין בריוו וואו דו פרעגסט מיר רשות אויב דו מעגסט עפענען א בית המדרש 'היכל הקודש' אין ... יצ"ו.

איך בין נישט בעל הבית אויף היכל הקודש, איך בין סך הכל א גאסט אין היכל הקודש. איך בין א פרישער מקורב וואס דער אייבערשטער האט געטון מיט מיר א מתנת חינם און מיר מקרב געווען צום הייליגן רבי'ן.

איך בין מקורב געווארן צו מוהרא"ש זכר צדיק לברכה און מיין לעבן האט זיך מיר געטוישט; דאס קען מען נישט מסביר זיין און דאס קען מען נישט אראפשרייבן, אזוי ווי דוד המלך זאגט (תהילים קלה, ה): "כִּי אֲנִי יָדַעְתִּי כִּי גָּדוֹל ה', וַאֲדוֹנֵינוּ מִכָּל אֱלֹקִים", פרעגט דער הייליגער רבי (שיחות הר"ן, סימן א): "וואס איז דאס 'אֲנִי' - איך ווייס? זאל שטיין: 'כִּי גָּדוֹל ה'' - דער אייבערשטער איז גרויס?!" ענטפערט דער רבי: "כִּי גְּדֻלַּת הַבּוֹרֵא יִתְבָּרַךְ אִי אֶפְשָׁר לוֹמַר לַחֲבֵרוֹ", מען קען נישט מסביר זיין פאר א צווייטן ווי אזוי מען שפירט דעם אייבערשטן, "וַאֲפִילּוּ לְעַצְמוֹ אִי אֶפְשָׁר לְסַפֵּר מִיּוֹם לְיוֹם, לְפִי מַה שֶּׁמַּזְרִיחַ לוֹ וּמִתְנוֹצֵץ לוֹ בְּאוֹתוֹ הַיּוֹם אֵינוֹ יָכוֹל לְסַפֵּר לְעַצְמוֹ לְיוֹם שֵׁנִי הַזְּרִיחָה וְהַהִתְנוֹצְצוּת שֶׁל גְּדֻלָּתוֹ יִתְבָּרַךְ שֶׁהָיָה לוֹ אֶתְמוֹל", נישט נאר פאר א צווייטן קען מען דאס נישט מסביר זיין, נאר אפילו פאר זיך אליינס קען מען אויך נישט דערציילן און געדענקען ווי אזוי מען האט נעכטן געשפירט דעם אייבערשטן. דערפאר זאגט דוד המלך: "כִּי 'אֲנִי' יָדַעְתִּי כִּי גָּדוֹל ה'", איך ווייס אז דער אייבערשטער איז גרויס, "אֲנִי יָדַעְתִּי דַּיְקָא", איך פאר מיר ווייס אז דער אייבערשטער איז גרויס, ער פירט די וועלט און הערט מיר אויס ווען איך רעד צו אים. דער רבי ברענגט דארט אראפ וואס שטייט אין זוהר (פרשת וירא, קג:) אויפן פסוק (משלי לא, כג): "נוֹדָע בַּשְּׁעָרִים בַּעְלָהּ" - כָּל חַד, לְפוּם מַה דִּמְשַׁעֵר בְּלִבֵּהּ, יעדער איינער האט זיין וועג ווי אזוי ער שפירט דעם אייבערשטן ביי זיך אין הארץ.

איך בין נישט דער וואס געבט רשות צי מען קען עפענען א בית המדרש 'היכל הקודש'; ווען איך קען ווען אפלאזן מיין אמט פון זיין ראש ישיבה און זיצן אין די זייט וואלט איך דאס געטון. איך בין געקומען קיין ברסלב צו זיצן אין די זייט, צו דינען דעם אייבערשטן, לערנען און דאווענען וכו' וכו'. איך האב זיך אזוי מחי' געווען די ערשטע פאר יאר ווען איך בין מקורב געווארן אין היכל הקודש, איך האב מיט קיינעם נישט גערעדט און מיט קיינעם נישט געהאט, עס האט מיר נישט אינטערעסירט קיין שום נייעס  - אפילו פון היכל הקודש, איך בין בלויז געקומען הערן די חיזוק פון מוהרא"ש און דאס מקיים געווען. דאס זענען געווען זייער געשמאקע יארן וכו', אבער דער אייבערשטער האט אנדערש געוואלט; מוהרא"ש האט מיר געהייסן עפענען א ישיבה און געבן דרשות וכו' וכו' טו איך דאס מיט די גרעסטע שמחה.

שפעטער ווען מען האט ארויס געווארפן מיינע קינדער פון די מוסדות האב איך נישט געהאט קיין ברירה און איך האב געעפנט די ברסלב'ע חדר, און א יאר שפעטער האט מוהרא"ש מיר געהייסן עפענען א מיידל סקול. עס איז מיר נישט גרינג דאס צו פירן, אבער אז איך האב דאס אנגעהויבן וועל איך דאס ענדיגן און פארגרעסערן מיטן הילף פונעם אייבערשטן. יעדן טאג טראכט איך: 'הלואי ווען איך קען ווען זיצן פאר מיר אזוי ווי אמאל אין מיין ווינקעלע לערנען און דאווענען וכו''; אבער אז דער אייבערשטער וויל אנדערש דארף מען אלעס אוועק לייגן צו טון דעם רצון ה'.

הער אויס די דרשות פון סאטמאר'ער רבי זכותו יגן עלינו וואס ער האט געזאגט פורים (עס איז געדרוקט אין חידושי תורה, פורים); דער רבי פלעגט טרינקען זיבן כוסות וויין און נאכדעם האט ער געוויינט וכו', ער פלעגט זאגן: "איך בין אזוי מקנא א פשוט'ער איד וואס קומט אין שול יעדן צופרי לערנען און דאווענען; וואס זאל איך טון אז עס איז אויף מיר נגזר געווארן צו זיין באשעפטיגט מיט'ן רבים, אבער אז דאס איז די רצון ה' וועל איך דאס טון וכו'".

אז דו ווילסט עפענען א שול ביי דיר און שטוב דארפסטו נישט קיין רשות, נישט פון מיר און נישט פון קיינעם וכו', דו דארפסט נאר איין זאך זען אכטונג צו געבן, מען זאל רעדן ביי דיר אין שטוב נאר דיבורים פון רבי'ן אן קיין חכמות און אן קיין דריידלעך - אזוי ווי מוהרא"ש האט אונז געלערנט. ליידער פארדרייט מען דעם קאפ אין ברסלב מיט הבל הבלים, שיחות פון דעם זקן, און פון דעם נאר; שיחות וואס זענען נישט געשטויגן און נישט געפלויגן. בפרט לעצטנס איז מען פארנומען מיט מחלוקת און קריגערייען, דער שרייט אויף דעם: "דו ביסט נישט ברסלב", און דער שרייט אויף יענעם: "דו ביסט נישט די עכטע ברסלב", בשעת ווען מיר זענען אלע דא נאר געסט און נאך אביסל גייען מיר אלע אהיים; ווי איז דא צייט צו רעדן פון א צווייטן? ווי איז דא צייט צו זיין פארנומען מיט א צווייטן?!

מוהרא"ש זאגט: "אלע שרייען 'מיר זענען די אמת און יענער איז דער שקר', ווער איז טאקע אמת?" זאגט מוהרא"ש אז "אֱמֶת" איז "אֱ-מֶת" - אֶהְיֶּ' מֵּת, איך גיי איין טאג זיין א מֶת, א גוסס און עס וועט פון מיר גארנישט איבערבלייבן, נאר דאס ביסל תורה ותפילה וואס איך כאפ אריין יעדן טאג, נאר דאס ביסל חסד וואס איך טו יעדן טאג; אלע וועלן מיר דארפן ליגן מיט די פוס צום טיר און עס וועט גארנישט נוצן, דעמאלט וועט נישט העלפן די אלע מחלוקת, דעמאלט וועט מען זיין א גרויסער רחמנות. אזוי ווי דער הייליגער רבי האט געזאגט (חיי מוהר"ן, סימן שנד): "עַל שְׁנֵי כִּתּוֹת אֲנָשִׁים יֵשׁ לִי רַחֲמָנוּת גָּדוֹל עֲלֵיהֶם", אויף צוויי גרופעס מענטשן האב איך גרויס רחמנות, "עַל אֵלּוּ אֲנָשִׁים שֶׁהָיוּ יְכוֹלִים לְהִתְקָרֵב אֵלַי וְאֵינָם מִתְקָרְבִים", אויף מענטשן וואס האבן געקענט מקורב ווערן צו מיר און זענען נישט מקורב געווארן, "וְעַל אֵלּוּ הַמְקֹרָבִים אֵלַי וְאֵינָם מְקַיְּמִים אֶת דְּבָרַי", און אויף די וואס זענען מקורב צו מיר און פאלגן מיר נישט; "כִּי אֲנִי יוֹדֵעַ, שֶׁיִּהְיֶה עֵת, בְּעֵת שֶׁיִּהְיֶה הָאָדָם מֻנָּח עַל הָאָרֶץ עִם רַגְלָיו אֶל הַדֶּלֶת", ווייל עס וועט קומען די צייט וואס דער מענטש וועט ליגן מיט די פיס צום טיר, דאס מיינט ווען מען וועט שטארבן - וואס דעמאלט לייגט מען אראפ דעם מענטש אויף דער ערד מיט די פיס אויסגעדרייט צום טיר, "אָז יִסְתַּכֵּל עַל עַצְמוֹ הֵיטֵב, וְיִתְחָרֵט מְאֹד מְאֹד עַל שֶׁלּא זָכָה לְהִתְקָרֵב אֵלַי, אוֹ שֶׁלֹּא קִיֵּם אֶת דְּבָרַי. כִּי אָז יֵדְעוּ שֶׁאִם הָיוּ מְקֹרָבִים אֵלַי וּמְקַיְּמִים אֶת דְּבָרַי, לֹא הָיָה שׁוּם דַּרְגָּא בָּעוֹלָם שֶׁלֹּא הָיִיתִי מְבִיאָם לְאוֹתָהּ הַמַּדְרֵגָה", און דער מענטש וועט זיך דעמאלט אנקוקן ווי אזוי ער זעט אויס, און ער וועט חרטה האבן: 'פארוואס האב איך נישט געפאלגט דעם רבי'ן, ווייל ווען איך וואלט ווען געפאלגט דעם רבי'ן וואלט איך זוכה געווען צו צוקומען צו די גרעסטע מדריגות אויף די וועלט', "אֲבָל לֹא יוֹעִיל אָז", אבער עס וועט שוין זיין צו שפעט".

דער אייבערשטער זאל העלפן זאלסט מצליח זיין אין דיין ארבעט מיטן בויען א היכל הקודש און מיר זאלן שוין אלע זוכה זיין צו (פסחים קטז:): "וְנֹאכַל שָׁם מִן הַזְּבָחִים וּמִן הַפְּסָחִים"; און צו (מיכה ז, טו): "כִּימֵי צֵאתְךָ מֵאֶרֶץ מִצְרָיִם אַרְאֶנּוּ נִפְלָאוֹת", אמן.

א פרייליכן יום טוב.